کد sr-49006  
عنوان اول تحلیل انتقادی گفتمان های دخیل در قانون حمایت از حقوق معلولان در ایران  
نویسنده ماهرخ رجبی  
نویسنده حسین علوی زاده  
نویسنده منصور طبیعی  
نویسنده مجید موحد  
نوع کاغذی ، الکترونیک  
مقاله نشریه فصلنامه رفاه اجتماعی  
شماره پیاپی 82  
سال 1400شمسی  
ماه پاییز  
شماره صفحه (از) 95  
شماره صفحه (تا) 139  
توضیحات مقدمه
حمایت قانونی از حقوق معلولان در ایران طی دو دهه گذشته مورد توجه بخش های دولتی و غیردولتی قرار گرفته است. در این مطالعه رویکردهای رایج پزشکی، اجتماعی و اخلاقی مربوط به معلولیت در متن قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب سال 1396 را بررسی نموده ایم. هم چنین کوشیده ایم گفتمان های دخیل در این قانون را تحلیل نماییم.

روش
با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف، متن قانون و مصاحبه های افراد دخیل در تدوین آن، در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، تحلیل گردیده است. ابتدا جدول راهنمایی از مفاهیم مورد نظر نورمن فرکلاف تنظیم کرده ایم. سپس واژه ها و عبارتهای مرتبط با مفاهیم فرکلاف و سه سطح تحلیل گفتمان را از متن قانون و مصاحبه ها استخراج نموده و در جدول دیگری قرار داده ایم. جدول دوم ارتباط سه بخش دستوری و معنا شناختی، بینا متنی یا گفتمانی و ایدیولوژیک یا ساختاریرا در یافته های تحقیق نشان می دهد.

یافته ها
اطلاعات استخراج شده از متن قانون و مصاحبه ها را در سه بخش زبانشناختی و معنا شناسی، بینا متنی یا گفتمانی و ساختاری و ایدیولوژیک بررسی کرده ایم. این بررسی، حضور و رقابت گفتمان های دولتی، قانون گذاری، بخش اقتصاد خصوصی و فعالیت مدنی و نقش نابرابر آن ها را در تدوین قانون نشان می دهد. در حقیقت گفتمان دولتی نقش کاملا مسلط داشته است. گفتمان دانشگاهی در فرآیند غایب بوده و گفتمان بخش خصوصی فعالیتی پنهان، اما فعال داشته است.

بحث
در نتیجه نظم گفتمانی یادشده، تغییر هدف اجتماعی تدوین قانون به معیشتی و حمایتی مشهود است. این امر هم بخش عمده مسایل اجتماعی معلولیت را بدون پشتیبان قانونی یا مبهم باقی گذاشته و هم از طریق بازتولید مفاهیم و مناسبات فرهنگی و اجتماعی رویکرد پزشکی و توانبخشی موجب استمرار و تشدید ناتوانی افراد دارای معلولیت در ایران می شود

کلید واژگان: تحلیل انتقادی، حقوق افراد دارای معلولیت، قانون، گفتمان، معلولیت  
تاریخ ثبت در بانک 27 خرداد 1401