| کد | sr-48142 |
|---|---|
| عنوان اول | خدمات ایفلا به نابینایان و دیگر معلولین |
| نویسنده | حسین روحانی صدر |
| نوع | کاغذی |
| زبان | فارسی |
| متن |
خدمات ایفلا به نابینایان و دیگر معلولین حسین روحانی صدر ایفلا مخفف نام انگلیسی فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و موسسه‌های کتابداری است که به این صورت ثبت شده است: International Federation of Library Associations (IFLA) این فدراسیون بین‌المللی در سال 1927 در ادینبورگ اسکاتلند تأسیس شد. هدف این انجمن گسترش همکاری در زمینه کتابداری و کتابشناسی، به خصوص ادامه پژوهش‌ها و ارائه طرح‌ها و پیشنهادهای مربوط به روابط بین‌المللی کتابخانهها، انجمن‌های کتابداری، کتابشناسان و سایر سازمانها و تنالگان‌های وابسته است. فعالیتهای ایفلا از طریق جلسات شورای ایفلا و تعدادی از بخش‌ها و کمیته‌ها صورت می‌گیرد که همگی مسائل عملی کتابداری بین‌المللی مانند فهرستگان‌ها، امانت بین‌المللی، مبادله، کتابخانه‌های ملی و بین‌المللی، کتابخانه‌های عمومی، امور مربوط به کودکان، ساختمان کتابخانه، آموزش کتابداری، نسخه‌برداری، کتابنامه نویسی و غیره را مورد مطالعه قرار می‌دهند. انجمن‌ها و موسسات کتابداری بین‌المللی و ملی از 144 کشور عضو ایفلا هستند. از سال 1963 ایفلا دارای دبیر تمام وقت شد و مقر اصلی آن در هلند تعیین گردید. ایفلا دارای چهار نشریه به نام‌های Libri؛ IFLA Journal؛ Inspel و سالنامه IFLA است. از برنامه‌های مهم ایفلا کنترل جهانی کتابشناختی (UBC) و دسترسی جهانی به انتشارات (UAP) است که هدف‌های هر یک در جای خود شرح داده شده است. ایفلا سازمانی است بین‌المللی، مستقل، غیردولتی و دارای ارتباط مشورتی نزدیک با یونسکو، به طوریکه از این نظر در بالاترین رده‌بندی یونسکو (ردیف A) قرار دارد. مقر آن در هیگ هلند است و تا اوت 1994، تعداد 1265عضو اعم از کتابخانهها، کتابداران، سازمانها و نهادهای فرهنگی از 135 کشور جهان داشته است. اهداف اصلی آن عبارتند از: تشویق همکاریهای بین‌المللی، تبادل نظر، تحقیق و توسعه فعالیتهای کتابخانه‌ای و خدمات اطلاعاتی و ایجاد تشکیلاتی که بتوان از آن طریق، علاوه بر معرفی حرفه کتابداری، علایق عمومی را نسبت به این حرفه جلب نمود. فعالیتهای ایفلا شامل 5 برنامه اصلی، 32 بخش و 11 میزگرد است و از طریق 8 شاخه که انواع کتابخانهها و فعالیتهای کتابخانه‌ای را در بر می‌گیرد، انجام می‌شود. پنج برنامه اصلی ایفلا عبارتند از: 1. پیشرفت کتابداری در کشورهای جهان سوم 2. حفاظت ونگهداری 3. دسترسی جهانی به انتشارات 4. کنترل کتابشناختی جهانی و مارک بین‌المللی 5. انتقال جهانی داده‌ها و ارتباطات دور برد کتابخانه‌های معلولین به ویژه کتابخانهها، موسسات و انجمن‌های کتابداری نابینایان در جهان هم تحت پوشش ایفلا می‌تواند باشد و ایفلا اعلام آمادگی برای رسیدگی به این موارد کرده است. هم اکنون چندین موسسه کتابخانه‌ای معلولین هم تحت پوشش ایفلا است. نیز نشست‌های دو سالانه هم بعضاً به نابینایان اختصاص یافته است. اینجا نمونه‌هایی از فعالیتهای ایفلا در زمینه معلولین گزارش می‌شود. شصتمین کنفرانس ایفلا در هاوانا ایفلای 1994 در شهر هاوانا مرکز کوبا در جنوب سواحل فلوریدا و شمال غربی دریای کارائیب، با مردمی خونگرم و طبیعتی سرسبز و زیبا، در 21 تا 27 اوت 1994 تشکیل گردید. هاوانا با جمعیت 2,077,938 نفر، بزرگترین شهر کوباست. زبان رسمی مردم این کشور اسپانیولی و مطابق با آخرین آمار 97% مردم این کشور باسوادند. برای اولین بار، یکی از کشورهای آمریکای لاتین میزبانی این کنفرانس بین‌المللی را عهده‌دار گردیده بود. یک روز قبل از افتتاح سمینار (21 اوت) برنامه ویژه‌ای برای آشنایی کسانی که برای اولین بار در این سمینار شرکت می‌کردند ترتیب یافته بود، که با ارائه گزارش در مورد عملکرد و پیشرفت برنامه‌های اصلی ایفلا در سالهای 1993 و 1994 ادامه یافت و در پایان نماینده یونسکو در مورد برنامه حافظه جهانی که برنامه ابتکاری است از طرف یونسکو برای حفاظت از اسنادی که میراث تمدن بشری محسوب می‌گردند، دسترسی آزاد و همگانی به آنها، توزیع این مدارک در مقیاس وسیع و تهیه مشتقاتی از آنها توضیحاتی دادند. موضوع کنفرانس: موضوع انتخاب شده برای کنفرانس امسال «کتابخانهها و توسعه اجتماعی» بود و در این زمینه 128 مقاله (مطابق با آمار مقالات ارائه شده که بعداً مقالاتی نیز به آن افزوده شد) در مورد 8 موضوع کتابخانه‌های تحقیقاتی، عمومی، تخصّصی، کنترل کتابشناختی، مجموعه‌ها و خدمات، مدیریت و تکنولوژی، آموزش و تحقیق و فعالیتهای منطقه‌ای بود. شرکت کنندگان می‌توانستند با توجه به علاقه و تخصصی که در هر یک از موضوعات فوق داشتند در جلساتی که مقالات ارائه می‌گردید شرکت نموده و در پاپان نظرات خود را بیان کنند و در صورت لزوم در زمینه مورد بحث راهنمایی گردند. بنابراین این نشست ویژه معلولین نیست ولی در جریان سخنرانی‌ها و گزارش‌ها و بازدیدها به موارد مرتبط به معلولین هم بر می‌خوریم. تعداد شرکت کنندگان: تعداد شرکت کنندگان در سمینار امسال طبق اخبار مندرج در خبرنامه شماره 5 ایفلا (24 اوت) 1278 نفر بود که 433 نفر از آنها کوبایی بودند. امسال به علت نزدیکی راه تعداد شرکت کنندگان از کشورهای آمریکای لاتین بسیار زیاد بود. از ایران 8 نفر در کنگره امسال شرکت داشتند که 6 نفر از آنها از کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و دو نفر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودند. اهتمام به نابینایان: برخی از سخنرانان به مباحث و موضوعات نابینایی اشاره می‌کردند که به آنها اشاره می‌کنم. در یکی از جلسات سخنرانی‌هایی راجع به مرکز ملی نابینایان کانادا؛ کتابخانه ملی نابینایان و همچنین نحوه حمایتهای شغلی و آموزشی از نابینایان در کانادا ایراد گردید که به طور خلاصه ارائه می‌گردد. یکی از کارشناسان کتابخانه نابینایان آفریقای جنوبی به بیان مشکلات آموزش خط بریل در آفریقای جنوبی پرداخت که مهم‌ترین آنها تعدد زبان‌های مورد استفاده در آفریقای جنوبی و یکی نبودن کدهای بریل در آنها، کمبود لوازم کمک آموزشی برای زبان‌های محلی، کمبود معلمان مجرب در زمینه آموزش خط بریل، و کمبود کتاب‌های بریل بود. یکی دیگر از مباحث، بررسی جایگاه فناوری‌های نوین در بهبود کتابخانه‌های نابینایان بود. از این رو، مسئول حق تألیف اتحادیه جهانی نابینایان در مورد فناوری‌های کمک آموزشی در آفریقای جنوبی گفت: «پس از سال‌ها تحقیق و بررسی، نرم افزار دلفین جوابگوی نیازهای کاربران نابینا در این کشورها ساخته شده است. » نکته قابل تأمل دیگر، وضعیت سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف سخت‌افزاری و نرم‌افزاری ویژه نابینایان بود که با اشاره به محدودیت امکانات در جهت اطلاع‌رسانی نابینایان و با پذیرفتن این نکته که هیچ کشوری قادر به ارائه خدمات به نابینایان همسان با افراد بینا نخواهد بود، فناوری را مهم‌ترین عامل کاهش این نابرابری دانسته و نقش دولت و ناشران را در بالا بردن ظرفیت‌های مواد کتابخانه‌ای از عوامل تأثیرگذار در این زمینه خواندند. در ادامه، اتحادیه شرکت دیزی معرفی شدند و راه‌های تولید در حال و آینده مورد بررسی قرار گرفت. در این بخش به معرفی فعالیتهای سیستم اطلاعات دیجیتالی (دیزی) پرداخته شد. این روش جهت دیجیتالی کردن اطلاعات برای افرادی است که قادر به خواندن متون عادی نیستند. با توجه به پرهزینه بودن این نوع سخت‌افزار و نرم‌افزار، این طرح نیازمند حمایتهای جدی مالی جهت تهیه، تنظیم، و توسعه این فناوری است. از این رو، برخی از موسسات، از جمله بنیاد نپیتون، حامی این سیستم می‌باشد. از مهم‌ترین اهداف برنامه‌ریزی، گسترش ابزار، دیجیتالی کردن اطلاعات، آموزش‌های بین‌المللی، توسعه فعالیتهای منطقه‌ای، و افزایش فعالیت‌هایی جهت معرفی، اشاعه، و تبلیغ خدمات دائمی به کاربران است. آمارها حکایت از آن دارد که تعداد کتاب‌هایی که تا مارس سال 2007، از طریق این برنامه در کشورهای آسیایی در اختیار کاربران قرار گرفته است، بیش از 3500 عنوان می‌باشد. یکی از فعالیتهای این اتحادیه حمایت از نابینایان حادثه سونامی بوده است. شعار این اتحادیه «راه بهتر برای خواندن و راه بهتر، برای چاپ کردن» است. تولیدات موازی دیزی: یکی از مسئولان بخش‌های کتابخانه نابینایان سوئد ضمن تعریف کتابخانه دیجیتالی به شرح خصوصیات استاندارد جهت گویاسازی و دیجیتالی کردن پرداخت و یکی دیگر از محققان در مقاله خویش در پاسخ به این سوال که «آیا قانون حق مولف در مورد نابینایان منصفانه است یا خیر؟» چنین پاسخ داد که به اعتقاد ایشان پرداختن به مسئله نادیده گرفتن قانون حق مولف، جهت تأمین نیازهای کتابخانه نابینایان ضروری است، زیرا از این طریق نابینایان می‌توانند از منابع کتابخانه‌ای مانند افراد عادی بهره‌مند شوند. در بخش دیگر، سوئدی‌ها گزارشی از فعالیتهای کتابخانه آنلاین ارائه داده‌اند. کتابخانه سوئد با همکاری کتابخانه‌های محلی یک سری خدمات جدید را به صورت پیوسته و دیجیتالی در اختیار کاربران قرار می‌دهد. بر این اساس کاربران قادر خواهند بود خیلی سریع‌تر و مطابق سخت‌افزار نورد اطلاعات لازم را برای مطالعه خود دریافت کنند. یکی دیگر از کتابخانه‌های پیشرو در زمینه فعالیتهای دیجیتالی و کتاب‌های دیزی، کتابخانه ملی دانمارک، با حدود 12000 کاربر، دارای 14000 عنوان کتاب در قالب دیزی و 18000 عنوان کتاب دیجیتالی و همچنین کتاب‌های بریل می‌باشد. در این طرح که با همکاری بخش نابینایان کتابخانه ملی دانمارک و کتابخانه‌های عمومی محلی در حال اجراست، کاربران قادر خواهند بود به صورت پیوسته برای استفاده از کتاب‌ها، بدون در نظر گرفتن قانون حق مولف، اقدام نمایند. در کشور دانمارک جهت تسهیل در امور حق مولف برای نابینایان قانونی وضع گردید که به موجب آن استفاده نابینایان و کم‌بینایان را از عناوین مختلف کتاب بدون در نظر گرفتن حق مولف، امکان‌پذیر می‌سازد. از این طریق، در کمتر از دو دقیقه کاربر قادر می‌باشد که یک کتاب را به صورت رایگان بارگذاری و از آن استفاده کند. این نشست با ارائه گزارش‌هایی از سه کشور آفریقایی کنیا، زامبیا، و سیرالئون به کار خود خاتمه داد. خلاصه و نتیجه‌گیری: این نشست از ویژگی‌های خاصی نسبت به دوره‌های قبل برخوردار بود، از جمله حضور یک قاضی نابینا به عنوان سخنران اصلی که ضمن اشاره به وضعیت زندگی خویش به جایگاه علم و مطالعه کتابخانه‌ای جهت کسب اطلاعات مفید روز تأکید نمود چرا که او خود یک قاضی فعال و نیازمند به اطلاعات جدید در پیشرفت فعالیتهای خویش بوده است. مانند سالهای قبل شرکت‌ها و مراکز تولیدی محصولات خود را در نمایشگاه بیرون سمینار در معرض دید عموم قرار دادند که خوشبختانه نسبت به گذشته از تنوع بیشتری برخوردار بود. همچنین باید از میهمان‌نوازی میزبانان آفریقای جنوبی به نیکی یاد کرد، چرا که آنان پیش‌بینی‌های لازم را جهت تأمین نیازهای میهمانان نابینا فراهم آورده بودند که این امر موجب پررنگ‌تر شدن حضور کارشناسان نابینا در این نشست گردید. یکی از برجسته‌ترین نکات در این نشست حضور برجسته کارشناسان نابینای جوان بود، به طوری که این استقبال نسبت به سالهای قبل کم‌نظیر بوده است که جای بسی امیدواری جهت بهینه شدن امور آتی نابینایان به دست خود آنهاست. همچنین یکی دیگر از نکات برجسته این نشست برگزاری کارگاه‌های آموزشی جهت بررسی نحوه ساخت کتاب‌های برجسته و آموزش آن به کودکان است. میکلان، شهری است مذهبی با بناهای تاریخی و آسیب دیده در جنگ‌های جهانی اول و دوم، نزدیک به پایتخت، و آخرین (تنها) اسقف نشین کشور بلژیک و بلندترین کلیسای اروپا را در خود جای داده است. خانم آدرین هاک از هلند: ایشان مقاله‌ای با عنوان دنیای کتاب‌های بریل بدون محدودیت، فقط 4 بچه عرضه کرد. رانینشتاین، ناشر کتاب‌های بریل و برجسته کودکان است که با همکاری انجمن معلولان بینایی آلمان و بخش سلطنتی کشور هلند اداره می‌شود. وی بیان کرد: «ما در سفرهایی که به اقصی نقاط دنیا داریم محصولات و تولیدات خود را نیز به همراه می‌بریم و اغلب کودکان از تولیدات ما لذت می‌برند. تولیدات ما نقش پلی بین کودکان بینا و نابینا را بازی می‌کند». خانم آن مارتی گودال از نروژ: او مقاله‌ای با عنوان کتاب برای همه افراد، رویکردی جدید برای دسترس پذیر کردن کتاب و اطلاعات در نروژ عرضه کرد. موسسه Leser soker book (کتاب برای همه) یک سازمان نروژی است که در سال 2002 در جهت حمایت و تولید و توسعه کتاب‌های تطبیقی نابینایان تأسیس شده است. هدف آن، تولید کتاب‌ها و منابع اطلاعاتی تطبیقی برای افرادی است که علاقه‌مند به مطالعه هستند ولی مشکلاتی در خواندن متون دارند. فلسفه ما این است که همه افراد، بدون توجه به توانایی جسمی، به اطلاعات دسترسی داشته باشند. گروه کاری ما از 20 سازمان مختلف تشکیل شده است. اعضای ما، انجمن فروشندگان کتاب، مولفان، ناشران، و نمایندگان مختلف گروه‌های هدف هستند. وزارت فرهنگ تأمین کننده بودجه مورد نیاز این گروه می‌باشد. نشست روز اول با صرف شام سنتی ساکنان شهر میکلان به پایان رسید. روز چهارشنبه 19 آگوست: محور مقالات: کتابخانه‌های عمومی آقای گرت روبنز از بخش فلامن کشور بلژیک مقاله‌ای با عنوان «ادغام خدمات کتابخانه‌ای ویژه نابینایان با خدمات کتابخانه‌های عمومی در بلژیک» ارائه کرد. او تمرکز بر همکاری کتابخانه‌های عمومی با توجه به تغییرات اساسی در کتابخانه‌های هلند و بلژیک را به عنوان رویکرد نمونه‌ای از توسعه واقعی در دنیای امروز بررسی کرد. خانم تای ون لنک ولت از کشور هلند، مقاله‌ای با عنوان «ظرفیت خدمات کتابخانه‌ای به افراد معلول بینایی در سیستم کتابخانه‌های عموی هلند» عرضه کرد. در اوایل ژانویه سال 2007، شاهد تغییرات مهمی در خدمات کتابخانه‌ای به افراد معلول در کشور هلند بودیم. کتابخانه‌های موجود تجدید ساختار و با سیستم کتابخانه‌های عمومی تلفیق شدند. این فرهنگ، آگاهی رو به رشدی را به وجود آورده تا کتابخانه‌های عمومی بتوانند خدمات بیشتری را به افراد دارای مشکل بینایی و کهنسالان، که تعدادشان هم رو به افزایش است، ارائه دهند. این طرح حدود 3 سال است که در حال اجراست اینکه تا چه حد در دسترس پذیرکردن وسیع اطلاعات برای افراد موفق بوده‌ایم چیزی است که در آینده مشخص خواهد شد. خانم بیته کرونکویست از کشور سوئد مقاله‌ای با عنوان «آیا ما به اهداف گروهمان دست یافته‌ایم، چه کسانی و چگونه از خدمات ما استفاده می‌کنند. کاربران جدید و گروه‌های هدف چه کسانی هستند» عرضه کرد. کتابخانه تی. پی. بی در سوئد به منظور شناسایی میزان کیفیت تولیدات خودرو و بررسی اینکه آیا به اهداف از پیش تعیین شده خود رسیده است یا خیر، از سال 2008 دو بخش مختلف ارزیابی کاربران تولیدات خود را آغاز نمود. طی پژوهش، متوجه شدیم که حدود 20 درصد کاربران معلول بینایی و 80 درصد دارای سایر عارضه‌های بینایی هستند در حالی که، وقتی از کتابخانه عمومی در مورد استفاده کنندگان خدمات بخش نابینایان آن کتابخانه سوال شد، متوجه شدیم که گروه هدف ما دقیقاً بر عکس آنچه ما فکر می‌کردیم تقسیم بندی شده‌اند: حدود 80 درصد معلولان بینایی و 20 دارای سایر عارضه‌های بینایی مانند دیزلکسیا. در گروه دوم تحقیقات، هدف ما پیدا کردن حقایق بیشتری در خصوص کاربران کتاب‌های گویا و روزنامهها بود و اینکه آنها چگونه از این رسانه‌ها استفاده می‌کنند و میزان دسترسی آنها به آی تی به چه میزان است. نتایج بررسی‌های ما نشان داد تنها نیمی از کاربران بخش نابینایان کتابخانه‌های عمومی به کامپیوتر شخصی و اینترنت دسترسی دارند. نتایج این تحقیقات چالش جدید را پیش روی کتابخانه قرار داد: اینکه روش‌ها و مجاری جدیدتری برای اطلاع رسانی نیاز است. ما در این طرح به بررسی پله‌هایی خواهیم پرداخت که باید برای بهبود روش‌هایمان طی کنیم. خانم ژولی رائه از استرالیا مقاله‌ای با عنوان «همکاری رسانه‌ها و روزنامه‌های در دسترس» عرضه کرد. توسعه ارتباط مناسب با ناشران باعث افزایش آگاهی راجع به نیازهای ارتباطی نابینایان می‌شود. در استرالیا ناشران اصلی و مهم، روزنامهها را با روش‌های تطبیقی در اختیار کاربران نابینا و کم‌بینا قرار می‌دهند. این ارتباطات باعث می‌شود که ناشران از نیازهای نابینایان آگاهی پیدا کنند. خانم لون سوگارد از کتابخانه ملی نابینایان دانمارک مقاله‌اش را با عنوان «قرائتخانه دیجیتالی برای افراد با ناتوانی بینایی» بیان کرد. بخش نابینایان کتابخانه ملی دانمارک قرائت‌خانه‌ای را با ویژگی‌های لازم جهت استفاده همزمان منابع، به خصوص روزنامه و مجلات و ماهنامه‌ها، برای افرادی که قادر به استفاده از کتاب‌ها و منابع چاپی نیستند فراهم نموده است. هدف از انجام این طرح همسان سازی در استفاده از منابع اطلاعاتی برای افراد ناتوان بینایی جهت برقراری بهتر ارتباط با عموم جامعه می‌باشد. خانم بیته کرونکویست از کتابخانه تی. پی. بی سوئد مقاله‌ای با عنوان «روزنامهها و کتاب‌های در گردش دیجیتالی» عرضه کرد. ایشان از اجرای آزمایشی موفقیت‌آمیز طرح تهیه متن‌های دیجیتالی از نشریان تولیدی روز، به صورت گویا، در یکی از کتابخانه‌های شهر لوند خبر داده و پس از موفقیت مقدماتی آن را در کتابخانه‌های بخش غربی سوئد به اجرا گذاشتند. وی صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌های پستی و استقبال عمومی از این پروژه را عامل اصلی توسعه و اجرای آن در آینده دانست. آقای فیلیپ کلود از کشور فرانسه مقاله‌ای با عنوان «Typhlo & Tactus (T&T) دو طرح مورد استفاده در اروپا برای کتاب‌های برجسته کودکان» عرضه کرد. موسسه Les Doigts Qui Rêvent در سال 1994 تأسیس شد و در سال 1999 فعالیتی جدید را در جهت توسعه تولید کتاب‌های برجسته ویژه کودکان نابینا (tactile) آغاز نمود، و در نهایت با تصویب بخش فرهنگی اتحادیه اروپا حمایت مالی مناسبی از این طرح به عمل آمد و با توجه به بالا بودن هزینه تولید کتاب‌های برجسته، کشورهای انگلستان، بلژیک، فرانسه فعالیت مشترکی را آغاز نمودند. با توجه به استقبال به عمل آمده تا کنون سومین دوره آزمایشی آن انجام شده است. در جلسه سال 2008 این گروه، 8 عضو اصلی و 20 کشور خدمات گیرنده شرکت داشتند. تا کنون 25,000 عنوان کتاب در 80 موضوع با قیمتی مناسب (15 تا 25 یورو) به مخاطبان عرضه گردیده است این فعالیت یک تحول مادی و معنوی در عرضه کتاب برجسته به کودکان می‌باشد. آقای نیک کوئه از بخش اطلاع رسانی کتابخانه همپشایر از کشور انگلیس مقاله‌اش را با عنوان «گروه کارشناسی کتاب‌های گویا در کتابخانه همپشایر» عرضه کرد. این کتابخانه، 10 سال پیش فعالیتی را با استفاده از کارشناسان نابینا برای بالا بردن کیفیت تولید کتاب‌های گویا آغاز کرد. این گروه 40 نفره، در هر جلسه یک کتاب را، بدون توجه به عنوان و موضوع آن، به طور مشترک مطالعه کرده و دیدگاه‌های اصلاحی خود را عرضه می‌نمایند. تا کنون 60 عنوان کتاب ضبط شده را بررسی و نتیجه آن را برای اجرا در تولیدات جدید ارائه نموده‌اند. این فعالیت با استقبال عمومی کتابخانهها و تولیدکنندگان روبه رو گردید و اکنون این گروه‌ها در دیگر کتابخانه‌های انگلستان نیز تشکیل شده‌اند در سال 2008 این گروه 14 نفره موفق به کسب مدال افتخار در خدمت رسانی به نابینایان شدند. کارگاه‌های آموزشی این دوره همانند دوره قبل بخشی را به اجرای کارگاه‌های تخصصی کتابداری ویژه نابینایان و کم‌بینایان، مطابق با آخرین پیشرفت‌های حوزه کتابداری عمومی اختصاص داده است. آقای فرانکو هندریز مسئول کتابخانه نابینایی شهر از آفریقای جنوبی، مدیریت کارگاه «کتابخانه جهانی برای نابینایان» را بر عهده داشت. هدف اصلی این کارگاه، بحث درباره شیوه‌های ایجاد شبکه جهانی برای نابینایان با استفاده از همه امکانات و تجهیزات موجود بود. دورنمای این طرح حکایت از دسترس پذیری کلیه منابع مکتوب برای انواع نارسایی‌های بینایی، بدون محدودیت زمانی و مکانی، می‌باشد. نحوه خدمت‌رسانی این شبکه به صورت پیوسته و تمام مسیر از انتخاب موضوع تا تولید و ارسال بر اساس استاندارهای پذیرفته شده در مجامع تخصصی خواهد بود. همچنین هیچ نوع محدودیتی برای دسترسی متقاضیان وجود نخواهد داشت و افراد از هر گوشه دنیا قدرت انتخاب و دریافت منابع را خواهند داشت. البته مقداری اجرای این طرح، تبدیل کلیه منابع به صورت دیجیتال و مجازی است؛ پس از آن به منظور رفع اشکالات، پیش‌بینی تولید و توزیع فیزیکی نیز در نظر گرفته می‌شود. اجرای این پروژه نیازمند شناسایی و جلب همکاری کلیه سازمانها و موسسات مرتبط با تولید و توزیع منابع کتابخانه‌ای معلولان است. به طور مثال، هماهنگی در اطلاع رسانی و خدمات به صورت پیوسته و تلفنی در آینده قابل اجرا خواهد بود. از این رو، اعضای مشترک امکان خدمات گیری از این شبکه را خواهند داشت. طبق مقررات از پیش تعیین شده، حفظ قانون حق مولف الزامی می‌باشد. کتابخانه جهانی تعهدی برای در اختیار گذاشتن مجموعه فیزیکی ندارد و کاربر (کتابخانه محلی) بر حسب نیاز می‌تواند منابع را به فرمت فیزیکی تبدیل نماید. تذکر این نکته ضروری است که برای این کتابخانه جهانی هنوز هیچ مخزن متمرکزی پیش بینی نشده است و همچنین حوزه تأمین مالی این شبکه هنوز نامعلوم است و باید در جلسات دقیق کارشناسی نظرات اعضا طرح و تصمیم‌گیری شود. فعالیتهای انجام شده جهت ایجاد این کتابخانه، در سال 2009 عبارت‌‌اند از: تعیین سیاست‌های اصلی کتابخانه جهانی نابینایان و تشکیل 4 گروه کاری به منظور 1) شناسایی سازمانها و نیروهای توانمند که قدرت فعالیت در شبکه را دارند. 2) توسعه روابط کتابخانه‌های موجود و برقراری نظم امانت دهی به اشکال مختلف میان مجموعه داران. 3) طراحی یک مدل اقتصادی برای بقای شبکه جهانی، و 4) توسعه مشارکت سازمان‌های بین‌المللی و ناشران شناخته شده جهت تقویت پشتوانه شبکه. همه این موارد در کارگاه طرح و شرکت کنندگان دیدگاه‌های خود را بر اساس تجربه، تخصص و موقعیت، و جایگاه کتابخانه‌ای خود بیان کردند. خانم ژولی رائه از ملبورن استرالیا، کارگاهی با عنوان مشارکت عمومی برگزار کرد. طبق گزارش مجری این کارگاه کمتر از 50 درصد منابع چاپی و کمتر از 20 درصد وب سایت‌ها قابلیت استفاده برای افراد نابینا و کم‌بینا را دارد. یکی از سازمان‌های تأمین کننده کمبودهای نابینایان استرالیا (موسسه Vision ustralia) به دنبال اجرای طرح‌هایی برای افزایش سطح منابع کتابخانه‌ای برآمده است. یکی از این برنامه‌ها، توسعه مشارکت عمومی کتابخانهها در سراسر این کشور می‌باشد که با شناسایی موقعیت و میزان فعالیت هر کتابخانه، امکانات ویژه‌ای به واسطه ارتباطات میان این انجمن با مجموعه کتابخانه‌های محلی تأمین خواهد شد اجرای این طرح خدمات کتابخانه‌های محلی را به معلولان، نسبت به گذشته، افزایش داده است. اولین اجرای آزمایشی این طرح، با همکاری خانه کتاب استرالیا در شهر ویکتوریا با مساعدت شهرداری 12 منطقه و 4 کتابخانه بزرگ محلی، برای خدمات رسانی به بیش از یک میلیون جمعیت روستایی و شهری راه‌اندازی گردید. از جمله فعالیتهای انجام شده می‌توان به تولید منابع نرم افزار دیزی و تجهیز کتابخانه‌های فوق به سخت افزارهای دیزی اشاره کرد. برای آموزش شیوه استفاده از دستگاه‌های دیزی دوره‌هایی برای کتابداران و داوطلبان خدمات رسانی به نابینایان برگزار می‌گردد. طبق برنامه زمان‌بندی شده از ژوئن 2008 تا پایان سال 2009 تجهیز ساختمان کتابخانه شهر لوگان در استان کوئیزلند، ارسال کتاب‌ها، مجلات، و روزنامهها به صورت آنلاین برای کاربران نابینا به کتابخانه‌های محلی انجام خواهد شد. بازدید از کتابخانه شهر ماستریخ پنج‌شنبه صبح ساعت یک ربع به 8، طبق برنامه‌های از پیش تعیین شده، مهمانان و دیگر محققان حوزه کتابداری و اطلاع رسانی نابینایان و کم بینایان، با یک اتوبوس سیاحتی برای حضور در بازدید یک روزه از شهر میکلان به کتابخانه و موزه سفال شهر ماستریخ هلند (شهری در 104 کیلومتری بروکسل) انتقال یافتند. این کتابخانه میان دو منطقه و یک و سرامیک، در سال 1992، به سبک معماری کتابخانه آمستردام، در شش طبقه مشرف بر رودخانه مس ساخته شده و چشم هر بیننده را خیره می‌سازد. طبقه زیرین این کتابخانه ویژه کتاب‌های داستان مورد نیاز جوانان، طبقه همکف بخش اداری و اطلاع‌رسانی، طبقه اول شامل رستوران، بخش مجلات و روزنامهها و طبقات دوم و سوم و چهارم به کتاب‌های مرجع اختصاص دارد. شرکت‌کنندگان پس از بازدید از نمای بیرونی و جذاب جهت صرف صبحانه و بازدید از نمایشگاه دائمی سفال و سرامیک به قسمت از پیش تعیین شده وارد و سپس جهت شنیدن سخنرانی رئیس کتابخانه اریک وزل و ژان ژاکوب، از مقامات شهر ماستریخ، در جایگاه پلکانی شکلی مستقر شدند. آقای ژان ژاکوب، مشاور شهردار شهر ماستریخ، ضمن تشکر از حضور شرکت کنندگان کنفرانس در این کتابخانه این شهر را به عنوان یکی از شهرهای قدیمی و دارای فرهنگ و تاریخ غنی و آثار تاریخی از زمان رم باستان معرفی کرد. پس از آن، محققان به 5 گروه جداگانه تقسیم شدند و 5 تن از میزبانان سرپرستی هر گروه را عهده‌دار شدند. ابتدا، در راهروهای طبقات بدون پله به بازدید ساختمان پرداخته سپس از بخش پذیرش واطلاع رسانی مراجعان و سپس از قسمت خدمات الکترونیکی به متقاضیان کتاب‌های دیزی به مشترکان این نوع کتاب به زبان آلمانی و فلامن پرداختند. سپس از دو قرائتخانه مخصوص کتاب‌های دیزی و سخت افزارهایی چون انواع درشت نما و برجسته نگار بازدید شد. در بخش بعدی از قسمت کودکان، که از نمای جالبی برای جذب کودکان ناتوان و عادی برخوردار بود بازدید، به عمل آمد. سپس در طبقات بالا استودیوهای ضبط و روش تولید دیزی را به مراجعان نشان دادند. این کتابخانه در طبقه فوقانی یک بالکن روبه‌روی رودخانه دارد که استفاده از این موهبت خدادادی و نصب نورگیرهای متناسب باعث جذب شهروندان به آن می‌گردد. نتیجه‌گیری: ایفلا فرصت مساعد و مطلوبی برای مراکز معلولین به ویژه نهادهای معلولیتی ایران است و باید بیش از پیش از امکانات این سازمان استفاده شود. به ویژه برای ناشنوایان و دیگر اقشار معلولین هم استفاده گردد. مآخذ دانشنامه کتابداری واطلاع‌رسانی، پوری سلطانی و فروردین راستین، تهران، فرهنگ معاصر، 1379، ص 231- 232؛ دایرة المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، سرپرست عباس حری، تهران، کتابخانه ملی، 1381، ج1، ص 424-427؛ «ششمین کنفرانس بین‌المللی ایفلا»، تاج الملوک ارجمند، مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، بهار و تابستان 1373، سال پنجم، ش 1 و 2؛ «گزارش یازدهمین نشست ایفلا»، حسین روحانی صدر، مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، زمستان 1386، شماره 72 (علمی- ترویجی)، از 329 تا 336؛ «گزارش دوازدهمین نشست ایفلا ویژه نابینایان»، مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، بهار 1389، شماره 81 (علمی- ترویجی)، از 182 تا 190. |
| تاریخ ثبت در بانک | 29 آبان 1400 |