| کد | sr-27005 |
|---|---|
| عنوان اول | کتاب الکترونیکی |
| نوع | کاغذی |
| مقاله نشریه | گزارش |
| شماره پیاپی | 163 |
| سال | 1384شمسی |
| شماره صفحه (از) | 75 |
| زبان | فارسی |
| متن |
کتاب الکترونیکی دفتر فرهنگ معلولین با ابداع و اختراع کامپیوتر، نگارش و چاپ و نشر هم متحول شد. تا قبل از اختراع کامپیوتر گفته می‌شد هر چیز چهار گونه دارد. مثلاً میز، گاه تصویر آن در ذهن منظور است که به آن وجود ذهنی می‌گویند و گاه میزی که از چوب ساخته شده منظور است و در گوشه کلاس درس قرار دارد و به آن وجود خارجی می‌گویند. میزی هم هست که به شکل م ی ز است و روی کاغذ نوشته می‌شود و به آن وجود کتبی می‌گویند و گاه میز گفته می‌شود و در گفتار است. هر چیزی را در نظر بگیرید چهار گونه هستی دارد: لفظی، کتبی، خارجی و ذهنی. اما پس از اختراع کامپیوتر نوعی وجود دیگر پدید آمد که از جهاتی مثل وجود کتبی است ولی از جهاتی با وجود کتبی هم افتراق دارد. با قلم و خودکار و روی کاغذ نوشته نمی‌شود بلکه با فشار دادن چند دکمه با جریان الکتریسیته حروف و کلمات پدید می‌آید. در صفحه کامپیوتر، سه وجود از چهار وجود را با هم می‌توان اجرا کرد. یعنی کامپیوتر می‌تواند تصویر میز را نشان دهد و همان زبان لفظ میز را بخواند و آن را روی صفحه کتابت کند. فقط میزی که در گونه کلاس است، با کامپیوتر خلق نمی‌شود. با توجه به این تفاوت‌ها و تشابه‌ها می‌توان فهمید نگارش کامپیوتری یا الکترونیکی یک شیوه جدید است. کتاب الکترونیکی یا E-Book (Electronic book) یا کتاب دیجیتالی هم به بازار آمد و به جای اینکه یک کتاب شامل صفحاتی از جنس کاغذ باشد، صفحاتی است که در کاست و بعداً در CD یا در حافظه کامپیوتر نگهداری می‌شود و با اجرای برنامه‌ای روی کامپیوتر صفحات نمایش داده می‌شود. قابلیت‌ها و ظرفیت‌ها کتاب الکترونیکی به دلیل انعطاف‌پذیری و سازگاری آن با خواست‌های متنوع معلولان، توانست نیازهای معلولان را به خوبی پاسخ دهد و تحولات ژرف و مهمی در زندگی آنان ایجاد کرد. کتاب الکترونیکی همزمان با نشان دادن مطالب یا تایپ و کتابت، اطلاع‌دهی هم می‌کند و با گفتار، کاربر را راهنمایی می‌نماید. از این‌رو برای معلولان، سودمندی مضاعف دارد. علاوه بر آن تجمیع مطالب، برش مطالب، اصلاح خطاها، جابجایی‌ها و ده‌ها عملیات دیگر را به راحتی انجام می‌دهد. علاوه بر آن تبدیل مکتوب به بریل روی صفحه کلید و بالعکس با تبدیل گفتار به کتابت و بر عکس و دیگر تبدیل‌ها موجب شد تا معلولین در خواندن و نوشتن، تحقیقات و تدریس و نیز فراگیری علوم موانع کمتری داشته باشند. کتاب الکترونیکی برای هر گروه از نابینایان و ناشنوایان، دیرآموزان یا دیگر قشرها، به فراخور نیازهایشان، خدماتی را ارائه می‌کند و آموزش آنها را آسان‌تر کرده است. (کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه، ص 76ـ79) کم‌کم نشر الکترونیکی و مجلات الکترونیکی و دیگر خدمات علمی و فرهنگی الکترونیکی هم برای معلولین پدید آمد و راه‌های دانش‌آموزی و پیشرفت آنان آسان‌تر گردید. خود افراد دارای معلولیت هم در پیشبرد اختراعات و مناسب‌سازی دستگاه‌ها و برنامه‌ها کمک کرده و به سرعت پیشرفت‌ها افزودند. محمدرضا کشتکاران یکی از کسانی است که مبدل بریل ساخت و در جشنواره جهانی خوارزمی، جایزه دریافت کرد. خلاصه‌ای از گزارش کارش را می‌آورم: محمدرضا کشتکاران به دلیل طرح ساخت کتاب الکترونیکی نابینایان جایزه دوم گروه برگزیدگان دانش‌آموزی ششمین جشنواره جهانی خوارزمی را کسب کرده است. آنچه در زیر می‌آید تشریح این کتاب است محمدرضا کشتکاران متولد 1366 در شیراز و دانش‌آموز رشته ریاضی دبیرستان نمونه توحید است. خلاصه طرح کل دستگاه از چهار بخش نرم‌افزار مبدل بریل، کارت حافظه، دستگاه برنامه‌ریز کارت حافظه و دستگاه کتاب خوان تشکیل شده است. عملکرد این دستگاه به شرح ذیل است در ابتدا متن مورد استفاده شخص نابینا باید به صورت تایپ شده در کامپیوتر موجود باشد. جهت استفاده از زبان‌های مختلف تنها کافیست تایپ حروف زبان مربوطه در کامپیوتر امکان‌پذیر شود. شکل حروف بریل توسط برنامه تعریف حروف بریل برای کامپیوتر مشخص می‌شود. سپس قسمت دیگری از نرم‌افزار به نام "نرم‌افزار مبدل بریل" متن مورد نظر را مطابق شکل حروف بریل به کد بریل تبدیل می‌کند. کارت حافظه قطعه کوچکی است که کد تبدیل شده به بریل، برای استفاده کاربر، در آن ذخیره می‌شود و در واقع این کارت جایگزین متن کتاب می‌شود چون قطع این کارت کوچک است شخص می‌تواند تعداد زیادی از آنها را به همراه داشته باشد. بدین ترتیب مشکلات مربوط به حمل کتاب‌های حجیم و سنگین بریل با مراجعه به کتابخانه بر طرف می‌شود. قسمت دیگری از دستگاه به نام "برنامه‌ریز کارت حافظه" وظیفه انتقال داده درون کامپیوتر را به کارت حافظه بر عهده دارد. این دستگاه به کامپیوتر متصل شده و متن تبدیل شده به کد بریل را در کارت حافظه ذخیره می‌کند. برای شبیه‌سازی هر حرف به صورت الکترومکانیکی از قطعه‌ای به نام "سلول بریل" استفاده می‌شود. با قرار دادن تعدادی از این سلول‌ها در کنار هم می‌توان کلمه و جمله را به صورت بریل نمایش داد. کاربر برای خواندن متن درون کارت حافظه به دستگاه دیگری به نام "کتاب خوان" احتیاج دارد که کوچک و قابل حمل است. در این دستگاه برای نمایش حروف بریل از تعدادی سلول بریل در یک خط استفاده شده است. با قرار دادن کارت حافظه در دستگاه کتاب‌خوان، متن بریل سطر به سطر بر روی سلول‌های بریل ظاهر می‌شود و کاربر می‌تواند با استفاده از دکمه‌های تعبیه شده در دستگاه کتاب خوان، صفحه مورد نظر خود را انتخاب کرده و متن را سطر به سطر جلو یا عقب برده و به مطالعه آن بپردازد. کاربردهای طرح کتاب الکترونیکی نابینایان - تسهیل استفاده نابینایان از منابع متنوع علمی پژوهشی و دیگر منابع مطالعاتی - برطرف کردن مشکلات مربوط به حمل، نگهداری و قیمت بالای کتاب‌های موجود به زبان بریل - فراهم کردن امکان استفاده از به روزترین منابع مطالعاتی در کمترین زمان ممکن. - قابل استفاده در مدارس نابینایان جهت تسهیل و تسریع امر آموزش. - قابل استفاده شخصی افراد نابینا برای استفاده از متون دلخواه که حتی کتاب آنها به زبان بریل موجود نیست. - امکان استفاده از متون به زبان‌های مختلف دنیا. - فراهم کردن زمینه پیشرفت سریع‌تر علمی برای اشخاص نابینا. مآخذ: دانشنامه دانش‌گستر، محمدعلی سادات و کامران فانی و علی رامین، تهران، 1389، ج12، ص793. دانشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، پوری سلطانی و فروردین راستین، تهران، فرهنگ معاصر، 1379، ص417. «کتاب الکترونیکی نابینایان»، مجله گزارش، شماره 163، اردیبهشت 1384، ص75. کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه، سیسیل هافگارد سونسن، ترجمه سحر ترهنده و شبنم عیوضی، تهران، موسسه تاریخ ادبیات کودکان، 1389، ص76-79. منبع: «کتاب الکترونیکی نابینایان»، نشریه گزارش، شماره 163، اردیبهشت 1384، ص75. |
| تاریخ ثبت در بانک | 24 فروردین 1399 |
| فایل پیوست |
 |