کد co-4501  
عنوان مجتمع نابینایان دکتر خزائلی  
نوع خصوصی  
دامنه فعالیت استانی  
زبان فارسی  
تلفن 021-88810314  
کشور ایران  
استان تهران  
نشانی خ شهید مفتح جنوبی پایین‌تر از سمیه کوچه شهید بوربور پلاک17  
درباره این کتابخانه در 1342 تأسیس شد و 600 جلد کتاب بریل و 423 حلقه نوار دارد.

--------------------------

اطلاعات مندرج در این گزارش تا سال 1378 را پوشش می‌دهد و بر مبنای مقاله‌ای از ایران دخت عزیزی در کتاب استانداردهای ملی خدمات کتابخانه‌ای برای نابینایان (ص 89-100) و دیگر تحقیقات میدانی و پرسش نامه‌ای است که در دفتر فرهنگ معلولین کار شده است.

مجتمع نابینایان دکتر خزائلی، کتابخانه
سرپرست: شمسی خسروی، لیسانس روانشناسی
تاریخ: 5/8/78
تعداد کتاب: 600 جلد بریل
تعداد نوار: 423 حلقه
سال تأسیس: 1342
تعداد کارمندان: یک نفر
موضوع مجموعه: درسی ابتدائی، راهنمایی، دبیرستان
تلفن: 3900158
نشانی: میدان بهارستان، خیابان ظهیرالاسلام، پلاک 110
-------------------------

آموزشگاه نابینایان دکتر خزائلی
در سال 1343 با پایمردی دکتر محمد خزائلی و گروهی از افراد داوطلب، آموزشگاه نابینایان بزرگسال خزائلی به منظور فراهم ساختن آموزش نابینایان (که تا آن زمان فقط به دلیل نابینایی از تحصیل محروم شده بودند) آغاز به کار کرد. آنان که در این راه قدم نهاده بودند، به رغم مشکلات فراوان و امکانات اندک، تصمیم داشتند به آموزش نابینایان بزرگسال سروسامانی بخشند.
در ابتدا، آموزشگاه فوق به وسیله انجمن ملی حمایت و هدایت نابینایان از طریق کمک‌های مختصر مادی بخش‌های عمومی و خصوصی، به ویژه افراد خیّر و نیکوکار (که به طور مرتب ماهانه، سالانه یا به طور متناوب به انجمن اهدا می‌کردند) اداره می‌شد.
امور آموزشی این آموزشگاه به وسیله افراد داوطلب بینا و نابینایی که ساعت‌هایی از اوقات فراغت خود را در اختیار آموزشگاه قرار داده بودند، انجام می‌گرفت. محل آن ساختمانی مخروبه و قدیمی با کلاس‌هایی تاریک و فاقد اصول بهداشتی، ایمنی و رفاهی بود. اما هدف، مقدس و پرثمر بود و برای فائق آمدن بر مشکلات، اراده‌ای محکم و استوار، ایمانی راسخ و سخت کوشی‌ای در حد فداکاری ضرورت داشت. به این ترتیب شکوفایی و پرورش استعدادهای نابینایان و سرانجام شناخت کار آنها و معرفی آنان به اجتماع میسر گشت. فعالیت‌های آموزشگاه به تدریج گسترش یافت و به کلاس‌های پنج ساله ابتدایی، کلاس‌های تلفن، ماساژ، آموزش هنری، کارهای دستی و قرائت قرآن نیز اضافه شد.
در بهمن‌ماه 1348 بنا به درخواست و پیگیری‌های مجدانه دکتر محمد خزائلی، سازمان برنامه و بودجه، بازسازی آموزشگاه را تصویب کرد و قرار شد که وزارت آموزش و پرورش، ساختمان مذکور را برای امور آموزشی و کلاس‌های درسی نابینایان تجدید بنا کند که اقدام‌های لازم در این مورد به سرعت انجام گرفت و ساختمان جدید آموزشگاه از مهرماه 1350 مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
در سال 1347 دفتر برنامه‌ریزی کودکان و دانش‌آموزان استثنایی تشکیل شد و به تربیت مربیان متخصص اقدام کرد. فعالیت‌های آموزشی این مربیان از سال 1348 در مدارس مختلف، از جمله آموزشگاه نابینایان خزائلی، آغاز گردید و به این ترتیب یکی از بزرگترین مشکلات آموزشگاه یعنی کمبود کادر آموزشی متخصص، به تدریج کاهش یافت.
به دلیل مشکلات مالی انجمن ملی حمایت و هدایت نابینایان، از سال 1351 سازمان رفاه نابینایان (که فعالیت خود را از سال 1349 آغاز کرده بود) عهده‌دار اداره امور مالی آموزشگاه شد و نیازهای آموزشی آموزشگاه را نیز وزارت آموزش و پرورش، به ویژه دفتر دانش‌آموزان استثنایی، بر عهده گرفت. از این سال، فعالیت‌های آموزشگاه با کوشش و جدیت همه جانبه مسئولان و مربیان به سرعت گسترش یافت.
در شهریور 1353 دفتر دانش‌آموزان استثنایی، محمدرضا نامنی، یکی از مربیان نابینای آموزشگاه فوق، را برای اداره امور آموزشگاه به سازمان ملی رفاه نابینایان ایران و منطقه چهار آموزش و پرورش تهران معرفی کرد و برای اولین بار در تاریخ آموزش و پرورش ایران مدیریت آموزشگاهی، رسماً بر عهده یک فرد نابینا گذاشته شد.
به تدریج افرادی که فقط برای گذراندن ساعت‌هایی از وقت خود یا دریافت کمک‌های نقدی و جنسی به آموزشگاه مراجعه می‌کردند، آن را ترک کردند و محیطی آماده و مستعد، برای آموزش و پرورش کسانی که هدفشان اندوختن دانش بود، مهیا شد. از جمله مهمترین فعالیت‌های گسترش آموزشگاه طی سال‌های 1353-1360 عبارتند از:
اخذ امتیاز و تشکیل کلاس‌های دوره عمومی آموزش بزرگسالان (معادل کلاس‌های راهنمایی) از مهر 1353، افزایش تعداد کلاس‌های آموزشی، تهیه لوازم آموزشی و کمک آموزشی، تشکیل آزمایشگاه، ایجاد کلاس آموزش هنری، ایجاد کتابخانه بریل، سالن غذاخوری و اخذ امتیاز و ایجاد کلاس‌های راهنمایی تحصیلی روزانه (از مهر 1358)، تشکیل کلاس ماشین‌نویسی بینایی، تهیه کتاب‌ها و نوارهای درسی و غیردرسی، تأمین کمک هزینه تحصیلی، تشکیل و ترتیب برنامه‌های بهداری و بهداشت، ترتیب برنامه‌های گسترده تحرکی و ورزشی، تهیه سرویس رفت و آمد دانش‌آموزان و اخذ امتیاز کلاس‌‌های ابتدایی و فعالیت‌های جنبی گوناگون دیگر.
در حال حاضر این آموزشگاه دارای دوره‌های آمادگی، ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان با ظرفیت حدود 150 دانش‌آموز است و تعدادی از مربیان آن که تدریس دروس نظری را در دوره راهنمایی و دبیرستان بر عهده دارند، نابینا هستند.

منبع: تحول روانی: آموزش و توانبخشی نابینایان، محمدرضا نامنی و افسانه حیات روشنایی و فریده ترابی‌میلانی، تهران، سمت، 1389، ص 335-337.

 
تاریخ ثبت در بانک 27 اردیبهشت 1395