| کد | cb-23567 |
|---|---|
| نام | ابن هیثم |
| سال تولد | 345قمری |
| تاریخ درگذشت | شمسی |
| رشته و تخصص | الهازن، پزشک و فیزیکدان |
| متن زندگی نامه |
حسن مشهور به ابن هیثم و در لاتینی به الهازن، پزشک و فیزیکدان است که در سال 345ق در بصره متولد. مهم‌ترین اقدامش در زمینه معلولیت این بود که برای اولین بار ساز و کار و چگونگی بینایی و دیدن را تجزیه و تحلیل کرد. تا پیش از او این نظریه رواج داشت که پرتوهایی از چشم خارج می‌شود و به اشیاء برخورد می‌کند و آنها دیده می‌شوند؛ اما او این نظر را نادرست دانست و ثابت کرد نوری که از اشیاء منعکس می‌شود به چشم برخورد می‌کند و موجب دیدن آن اشیاء می‌شود. او دیدگاهش درباره مکانیسم چشم در کتاب المناظر نوشت. این اثر به لاتین ترجمه شد و در اروپا تأثیری عمیق بر جای گذاشت. این کتاب قرن‌ها جامع‌ترین و معتبرترین رساله نورشناسی (Optics) در شرق و غرب به شمار می‌رفت. در زمینه نورشناسی و پیشبرد این علم سهم فراوانی داشت و نگرش یونانی هرو (Hero) و بطلیموس (Ptolemy) را رد کرد. طبق نگرش یونانی، در عمل بینایی، پرتوهای نور از چشم خارج می‌شوند و از اجسام مورد مشاهده باز می‌تابند. این هیثم این اصل را مطرح ساخت که پرتوهای نور از آتش یا خورشید سرچشمه می‌گیرند، با اجسام برخورد می‌کنند، و سپس به درون چشم باز می‌تابند. او پس از مطالعه عدسی‌ها و آینه‌ها به این نتیجه رسید که توانایی عدسی در متمرکز کردن نور از انحنای آن حاصل می‌شود. شکست نور (Refraction) در عدسی و بازتاب (Reflection) آن از آینه را اندازه‌گیری، و نورشناسی هندسی (Geometric optics) تشکیل تصویر در آینه‌های کروی (Spherical mirror) و شلجمی (Parabolic mirror) را عرضه کرد. اتاق تاریک (تاریک‌خانه) را ساخت و کوشید علت پیدایش رنگین‌کمان را توضیح دهد. همچنین، به این نکته پی برد که رنگین کمان در جوّ زمین تشکیل می‌شود و فاصله آن را از سطح زمین حدود پانزده کیلومتر برآورد کرد. ابن هیثم کوشید تا علت لوچی را توضیح دهد و درباره بزرگ‌تر دیده شدن اندازه ظاهری خورشید و ماه در نزدیکی افق توضیحاتی داد. نزدیک به 100 اثر در زمینه‌های گوناگون علمی به او نسبت داده‌اند، اما بسیاری از آنها از بین رفته‌اند. مأخذ دانشنامه دانش‌گستر، ج1، ص715. |
| تاریخ ثبت در بانک | 28 بهمن 1397 |