| کد | cb-23291 |
|---|---|
| نام | خانم بی دست |
| سال تولد | 624قمری |
| تاریخ درگذشت | شمسی |
| نوع معلولیت | فقدان حرکتی |
| متن زندگی نامه |
قبلاً خانمی به نام بنت خدای‌وردی که دست نداشت و با پا می‌نوشت و متولد 624ق بود معرفی کردم. خانم دیگری به نام بیدست هست که اولین بار در کتاب ریحانه الادب (ج6، ص260) معرفی شده است. استاد زرین‌کوب هم درباره خانم بیدست می‌نویسد: او حدود نیم قرن پیش از خانم خدای‌وردی در اسکندریه متولد شده و از نامش پیداست که ایرانی است. خانم بیدست فاقد دست بود و با پا می‌نوشت و دیگر کارهایش را با پا انجام می‌داد. او خط زیبای داشت و خوش می‌نوشت (کارنامه اسلام، ص132) با آنکه فضای تربیت و تعلیم توجه بیشتر به پسران داشت و حتی در مورد دختران گه گاه سخن از منع تعلیم در میان می‌آمد، تاریخ اسلام حتی در ادواری که انحراف از سنت به هیچ وجه مقبول و ممکن به نظر نمی‌آمد مواردی را نشان می‌دهد حاکی از توجه مسلمین به تعلیم دختران -یا لااقل حاکی از عدم منع آن- وجود بعضی راویان حدیث در بین زنان نشان می‌دهد که اهل حدیث منعی در تعلیم کتابت و سواد به زنان نمی‌دیده‌اند. دختر مالک بن انس می‌توانست اشتباهات کسانی را که از کتاب موطأ پدرش روایت می‌کردند اصلاح کند. بنت المرتضی دختر علم الهدی کتاب نهج‌البلاغه را از عم خویش سید رضی روایت می‌کرد و گویند شیخ عبدالرحیم بغدادی نیز از وی روایت دارد، همچنین دو دختر شیخ الطائفه به نام بنت الشیخ مشهور شده‌اند که تألیفات پدر و هم کتاب‌های برادر خویش شیخ ابوعلی طوسی را روایت می‌کرده‌اند (ریحانه الادب، ج6، ص 261-263). تعداد زنانی که نامشان فی‌المثل در سلسله اجازات سبکی و سیوطی آمده است حاکی است از وجود تعداد زیادی ناقلان حدیث در بین زنان. زینب دختر عبدالرحمن بن حسن جرجانی ـ که در سال 615 درگذشت ـ در حدیث و فقه شهرت بسیار داشت و گفته‌اند به مرگ او بعضی اسناد عالی منقطع شد. حوزه تعلیم بعضی از زنان حتی محل توجه اهل علم بود. زینب بنت مکی که در سال 688 به دمشق وفات یافت حوزه درس داشت و طالبان علم بر او ازدحام می‌کردند. فاطمه خاتون دختر محمد بن احمد بن ابی احمد سمرقندی به دانش و تقوا شهرت بسیار داشت. وی زوجه امام علاءالدین ابی بکر بن مسعود قاشانی بود و خود مولفات داشت و حلقه تدریس. به علاوه گویند در مواردی که شوهرش در فتوی در می‌ماند وی او را به راه صواب می‌آورد. در شام نورالدین محمود زنگی ـ مشهور به الملک العادل ـ او را بی‌نهایت اکرام می‌کرد و در پاره‌ای کارها با او مشورت می‌نمود. ست الوزراء حنبلیه ـ که در 717 وفات یافت ـ اهل حدیث بود و گویند بارها صحیح بخاری را درس گفته بود. تعلیم زنان به حدی بی‌اشکال به نظر می‌آمد که حتی یک زن ناقص الخلقه هم اگر می‌خواست می‌توانست از سواد و علم بی‌بهره نماند. نه فقط در زهد و تصوف بعضی از زنان نیز ـ مثل رابعه عدویه و فاطمه نیسابوریه ـ مردانه قدم زده‌اند بلکه در شعر و ادب هم پاره‌ای از آنها قریحه عالی داشته‌اند و نام بسیاری از آنها در خیرات الحسان ـ و تذکره‌ها و کتب تراجم دیگر ـ آمده است. بدین‌گونه در سایه تربیت اسلامی زن‌ها نیز می‌توانسته‌اند در میدان علم و معرفت دوش به دوش مردان به سعی و طلب برخیزند (کارنامه اسلام، عبدالحسین زرین‌کوب، تهران، 1348، ص 131-132). |
| تاریخ ثبت در بانک | 22 دی 1397 |