| کد | jr-46537 |
|---|---|
| عنوان اول | اثربخشی ورزش گوی رانی بر سلامت روان دانش‌آموزان ابتدایی مبتلا به سندروم داون |
| نویسنده | منصور شادکام |
| نویسنده | حسین سراوانی |
| عنوان مجموعه | شیوه‌های توان‌یابی پژوهشها و گزارش‌ها |
| نوع | کاغذی ، کاغذی |
| ناشر | انتشارات توانمندان |
| سال چاپ | 1399شمسی |
| شماره صفحه (از) | 105 |
| شماره صفحه (تا) | 110 |
| زبان | فارسی ، فارسی |
| متن |
چکیده سندرم داون یکی از شایع‌ترین اختلالات کروموزومی مادرزادی است که همراه با درجاتی از عقب‌ماندگی ذهنی همراه است. این سندرم تأثیرات نامطلوبی در جسم و ذهن و روان فرد مبتلا می‌گذارد که در تمامی دوران رشد به چشم می‌خورد. توان هوشی بالقوه کودکان مبتلا به سندرم داون فوق‌العاده بیشتر از توان هوشی بالفعل آنهاست و این مسأله لزوم مداخلات توانبخشی را در این کودکان نشان می‌دهد. سندرم داون به شکل متفاوتی بر توانایی‌های شناختی کودکان تأثیر می‌گذارد اما بیشتر آنها دچار عقب‌افتادگی ذهنی خفیف تا میانه هستند. آنها می‌توانند بیاموزند و قادر به پرورش مهارت‌هایی هستند. این افراد با سرعتی کمتر از دیگران به اهداف خود دست می‌یابند بنابراین نباید آنان را با دیگران و حتی با خودشان مقایسه کنیم. درست‌تر است که بگوییم این افراد، انسانی‌هایی از نوع دیگرند و جذابیت‌ها و توانایی‌های خود را دارند این بچه‌ها ممکن است عضلات ضعیف داشته باشند. مراحل رشد این افراد از دیگر همسالان خود عقب‌تر است. این کودکان دیرتر غلط می‌زنند، دیرتر می‌نشینند و می‌ایستند و دیرتر شروع به راه رفتن می‌کنند. مفاصل این کودکان ناپایدار است. مفاصل ران و زانوی آنها ممکن است ناپایدار و نیمه دررفته باشد. گاهی ناپایداری در مفاصل ستون مهره گردنی موجب فشار به نخاع آنها میشود. در این افراد صافی کف پا و انحراف شست پا بیشتر دیده میشود در این کودکان مبتلا به سندروم داون یک تنبلی ذاتی وجود دارد که با استفاده از رفلکس‌های اولیه کودک، می‌توان مفاصل کودک را به حرکت درآورده و با ایجاد شرایطی متناسب و تقویت انگیزه، وی را به تحرک بیشتر واداشت. ورزش، کم‌هزینه‌ترین روش برای این مهم، امروزه مورد مقبول اکثر کارشناسان امر می‌باشد. یکی از مهم‌ترین رشته‌های ورزشی که در ایران برای این افراد مرسوم می‌باشد ورزش گوی رانی نام دارد. پژوهش حاضر باهدف مشخص نمودن میزان تأثیر ورزش گوی رانی بر سلامت روان داون دانش‌آموزان ابتدایی مبتلا به سندروم داون می‌باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل همه دانش‌آموزان پسر مقطع ابتدایی مبتلا به سندروم داون در مدارس استثنایی شهرستان‌های غرب استان تهران (شهر قدس، شهریار) در سال تحصیلی جاری است که 85نفر تعداد آن می‌باشد تعداد 20 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه کنترل (10نفر) و گروه شاهد (10نفر) جایگزین شدند. سپس پرسشنامه سلامت روان GHQ28)) توسط مادران هریک از دانش‌آموزان در خصوص فرزند خود، به‌عنوان پیش آزمون تکمیل گردید و پس از آن به گروه آزمایش 13جلسه 45دقیقه‌ای ورزش گوی رانی توسط مربی حاذق آموزش داده شد. ولی گروه کنترل آموزش خاصی دریافت نکردند، پس از اتمام جلسات آموزش، دوباره پرسشنامه سلامت روان GHQ28)) توسط مادران هریک از دانش‌آموزان در خصوص فرزند خود و به‌عنوان پس آزمون تکمیل گردید و اطلاعات به دست آمده به روش کوواریانس و با استفاده از برنامه SPSSتجزیه و تحلیل گردید یافتههای پژوهش حاضر نشان داد که اجرای ورزش گوی رانی بر سلامت روان دانش‌آموزان سندروم داون تأثیر مثبت و معنی‌داری P<0/05 دارد. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که ورزش گوی رانی بر مولفه‌های علایم اضطراب، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد ((P<0/05. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد هرچه مشارکت دانش‌آموزان سندروم داون در فعالیت‌های گروهی-ورزشی بیشتر باشد میزان برخورداری این افراد از سلامت روان بیشتر محسوس می‌گردد. لازم به ذکر است که با توجه به وضعیت ذهنی و جسمانی دانش‌آموزان و عدم توانایی دانش‌آموزان مبتلا به سندروم داون در پاسخ‌دهی و تکمیل پرسشنامه‌ها، این پرسشنامه‌ها توسط مادران تکمیل گردید. آنها نظر خود را در ارتباط با سلامت روان دختران مبتلا به سندروم خود بیان کرده‌اند. کلمات کلیدی: سندروم داون، سلامت روان، ورزش گوی رانی، ضعف بینایی مقدمه امروزه نگاه کارشناسان به مسایل افراد کم‌توان ذهنی از نوع سندروم داون باچند دهه گذشته تفاوتهای زیادی را شاهد هستیم اگر باور داشته باشیم که این افراد علی رغم داشتن مشکلات روحی و جسمی دارای توانایی‌های زیادی هستند بایستی برای تلطیف این شرایط و به‌طور کل سلامت روانی آنها برنامه‌ریزی و توجهات لازمه را داشته باشیم. سندرم داون یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ژنتیکی است. در هر ده هزار تولد 13 نفر آنها مبتلا به سندرم داون هستند. مشکل اصلی این بیماران عقب‌ماندگی ذهنی و مشکلات جسمی است. عوارضی در قلب، معده، چشم یا ارگان‌های دیگر ممکن است این بیماران را تحت تأثیر قرار دهد. سندرم یعنی مجموعه علائم بدنی و ذهنی عارضه‌ای خاص و داون نام پزشک انگلیسی است که در حدود 200 سال قبل این مجموعه علائم را کشف نمود. علت این پدیده نوعی بی‌نظمی در ترتیب کروموزومی است که در مراحل جنینی و هنگام تقسیم سلولی رخ می‌دهد. کسانی که سندرم داون دارند در سلول‌های بدن خود به جای 46 کروموزوم 47 کروموزوم دارند. کروموزوم بخش بسیار کوچکی از سلول است که ژن‌ها در آن جمع شده و حاوی اطلاعاتی است که بدن ما را شکل می‌دهد. به عنوان مثال رنگ پوست چشم. موها. مونث یا مذکر بودن در همین بخش کوچک مشخص می‌گردد کروموزوم اضافی در بدن فردی که سندرم داون دارد در روال شکل‌گیری موارد یاد شده تأثیر می‌نهد و موجب تغییرات بدنی و ذهنی میشود از مشکلات این بیماران همچنین، تغییراتی است که در سیستم اسکلتی عضلاتی ایجاد میشود. مراحل رشد این افراد از دیگر همسالان خود عقب‌تر است. این کودکان دیرتر غلت می‌زنند، دیرتر می‌نشینند و می‌ایستند و دیرتر شروع به راه رفتن می‌کنند. مفاصل این کودکان ناپایدار است. مفاصل ران و زانوی آنها ممکن است ناپایدار و نیمه دررفته باشد. گاهی لقی و ناپایداری در مفاصل ستون مهره گردنی موجب فشار به نخاع آنها میشود. در این افراد صافی کف پا و انحراف شست پا بیشتر دیده میشود. افراد با سندرم داون نسبت به جنبه‌های اجتماعی محیط خویش بسیار حساس‌اند. آنها عواطف و نیازهای همچون سایرین دارند و باید از فرصت‌های یکسانی بهره‌مند شوند. اگر این افراد تحت مراقبت‌های مناسب قرار گیرند و در فعالیت‌های روزمره دخالت داده شوند در کارهایی چون ادامه تحصیل رفتار اجتماعی و اداره امور شخصی خود موفق می‌گردند سندروم داون شرایطی است که یک‌عمر باید با آن کنار آمد و زندگی کرد. کمک‌های زودهنگام اغلب به کودکان و نوزادان مبتلا به سندروم داون کمک میکند تا توانایی‌های ادراکی و فیزیکی خود را بهبود دهند. بسیاری از افراد مبتلا به سندروم داون می‌توانند سر کار بروند و زندگی مستقلی داشته باشند. با این وجود افراد مبتلا به سندروم داون باید در اجتماع حضور داشته باشند، یاد بگیرند از خودشان مراقبت کنند و تحت نظر بهزیستی باشند همه متخصصان متفق‌القول‌اند که سلامت روان در تحول شخصیت واحد نقشی بنیادین است. تصور تحول موزون انسان بدون وجود سلامت روان غیرممکن است. بیشک، عوامل متعددی بر سلامت روان تأثیر میگذارند که فهرست کردن همه آنها دشوار است؛ چرا که وجود تفاوتهای فردی ممکن است به تنوع در عوامل موثر بر سلامت روان بینجامد. با این حال، یافتههای حاصل از پژوهشها در زمینههای زیست شناسی و علوم اجتماعی، دانش ما را درباره عواملی که ممکن است سلامت روان را تحت تأثیر قرار دهند، وسعت بخشیدهاند. (شفیعی، 1377) سازمان جهانی بهداشت (WTO)، سلامت روانی را توانایی کامل برای ایفای نقش‌های اجتماعی، روانی و جسمانی تعریف کرده است که هیچ‌کدام بر دیگری برتری ندارد. این سازمان معتقد است که بهداشت روانی فقط عدم وجود بیماری و یا عقب‌ماندگی نیست، بنابراین کسی که احساس ناراحتی نکند از نظر روانی سالم محسوب می‌شد. سلامت روانی همان سلامت فکر کردن و قدرت سازگاری فرد با محیط و اطرافیان است نه تنها جسم، بلکه روح نیز احتیاج به مراقبت دارد و این دو جدای از هم نیستند. ایجاد سلامت روانی، هدف سازگاری فرد با محیط اطراف خود است در صورتی که بتواند خود را با محیط تطبیق دهد، قابلیت‌های خود را بروز دهد و فاقد اختلالات عاطفی و رفتاری باشد، در این صورت می‌توان گفت، از سلامت روانی برخوردار است. (شفیعی، 1377) با توجه به مسایل فوق‌الذکر که ذکر شد بر آن شدیم چگونه می‌توان دامنه سلامت روان افراد مبتلا به سندروم داون با توجه به ویژگی‌های جسمی و روحی آنها حفظ کرده وسعی در ارتقاء آن را داشته باشیم از آنجا که پژوهش‌های زیادی روی تأثیر موسیقی توأم با شادی و تحرک بر دانش‌آموزان سندروم داون و افزایش مهارت‌های یادگیری را در این افراد موجب شده لذا ورزش‌های موزون و ریتمیک متناسب سازی شده به‌عنوان راه حلی در ارتقاء سلامت روان این افراد انتخاب کردیم به عبارت دیگر در این تحقیق، محقق به دنبال این است که بدانیم آیا ورزش گوی رانی بر سلامت روان دانش‌آموزان سندروم دختر گروه سنی مشخص دارای اثربخشی معنی‌داری می‌تواند باشد؟ روش‌شناسی در این پژوهش جامعه آماری ما شامل تمام دختران مبتلا به سندروم داون رده سنی 19-12سال در مدارس استثنایی مناطق 2و 5تهران در سال تحصیلی جاری است که تعداد 20 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه کنترل (10نفر) و گروه شاهد (10نفر) جایگزین شدند. سپس پرسشنامه سلامت روان GHQ28)) توسط مادران هریک از دانش‌آموزان در خصوص فرزند خود، به‌عنوان پیش آزمون تکمیل گردید و پس از آن به گروه آزمایش، 10جلسه‌ی 45دقیقه‌ای حرکات ورزشی گروهی-ریتمیک توسط مربی حاذق آموزش داده شد. ولی گروه کنترل آموزش خاصی دریافت نکردند، پس از اتمام جلسات آموزش، دوباره پرسشنامه سلامت روان GHQ28)) توسط مادران هریک از دانش‌آموزان در خصوص فرزند خود و به‌عنوان پس آزمون تکمیل گردید مقیاس خود سنجی سلامت روانی (GHQ)، دارای 28 سوال چهارگزینه‌ای تهیه شده است منظور از ساختن این مقیاس که از ملاک‌های تشخیصی استفاده شده با شایع‌ترین ویژگی‌های اختلال‌های روانی مطابق و هماهنگ هستند، یعنی محاسبه‌های مراجعان بالینی اختلال روانی را به صورت مشروح ضبط کرده و بعد از تک‌تک موارد مطروحه در ساخت آزمون استفاده کرده‌اند. ملاک‌های تشخیصی (GHQ) دارای چهار خرده مقیاس اضطراب، افسردگی، اختلال در کارکرد اجتماعی و نشانگان جسمانی می‌باشد. که البته مورد اخیر یعنی نشانگان جسمانی جزء پژوهش ما نمی‌باشد در نهایت اطلاعات به دست آمده به روش کوواریانس و با استفاده از برنامه SPSSتجزیه و تحلیل گردید یافتههای تحقیق سه مطلب زیر در این تحقیق به دست آمده است: 1- بین میزان اختلال کارکرد اجتماعی دانش‌آموزان سندروم داون گروه گواه و آزمایش بعد از حرکات موزون ورزشی ریتمیک (پس آزمون) تفاوت معناداری وجود دارد. H0=M1=M2 H1=M1>M2 2- بین میزان افسردگی دانش‌آموزان سندروم داون گروه گواه و آزمایش بعد از حرکات موزون ورزشی ریتمیک (پس آزمون) تفاوت معناداری وجود دارد. H0=M1=M2 H1=M1>M2 3- بین میزان اضطراب دانش‌آموزان سندروم داون گروه گواه و آزمایش بعد از حرکات موزون ورزشی ریتمیک (پس آزمون) تفاوت معناداری وجود دارد. H0=M1=M2 H1=M1>M2 بحث و نتیجه‌گیری فرضیه اول: بین میزان اضطراب دانش‌آموزان سندروم داون گروه گواه و آزمایش بعد از حرکات موزون ورزشی ریتمیک (پس آزمون) تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج تحقیق حاضر، نشان داد که بین میزان اضطراب دانش‌آموزان سندروم داون گروه گواه و آزمایش بعد از حرکات موزون ورزشی ریتمیک (پس آزمون) تفاوت معنی‌داری وجود دارد. همچنین با مقایسه میانگین دو گروه مشخص شد که میانگین گروه آزمایش کوچکتر از گروه گواه است پس حرکات موزون ورزشی ریتمیک بر اضطراب دانش‌آموزان سندروم داون تأثیر داشته است همچنین نتایج حاکی از آن است که پس از اعمال متغیر مستقل روی گروه آزمایش باعث شده است که این گروه نسبت به گروه گواه در پس آزمون اضطراب کمتری داشته باشند. فرضیه دوم: بین میزان افسردگی دانش‌آموزان سندروم داون گروه گواه و آزمایش بعد از حرکات موزون ورزشی ریتمیک (پس آزمون) تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج تحقیق حاضر، نشان داد که بین میزان افسردگی دانش‌آموزان سندروم داون گروه گواه و آزمایش بعد از حرکات موزون ورزشی ریتمیک (پس آزمون) تفاوت معنی‌داری وجود دارد. همچنین با مقایسه میانگین دو گروه مشخص شد که میانگین گروه آزمایش کوچکتر از گروه گواه است پس حرکات موزون ورزشی ریتمیک بر افسردگی دانش‌آموزان سندروم داون تأثیر داشته است همچنین نتایج حاکی از آن است که پس از اعمال متغیر مستقل روی گروه آزمایش، باعث شده است که این گروه نسبت به گروه گواه در پس آزمون افسردگی کمتری داشته باشند. فرضیه سوم: بین میزان اختلال کارکرد اجتماعی دانش‌آموزان سندروم داون گروه گواه و آزمایش بعد از حرکات موزون ورزشی ریتمیک (پس آزمون) تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج تحقیق حاضر، نشان داد که بین میزان اختلال کارکرد اجتماعی دانش‌آموزان سندروم داون گروه گواه و آزمایش بعد از حرکات موزون ورزشی ریتمیک (پس آزمون) تفاوت معنی‌داری وجود دارد. همچنین با مقایسه میانگین دو گروه مشخص شد که میانگین گروه آزمایش کوچکتر از گروه گواه است پس حرکات موزون ورزشی ریتمیک بر اختلال کارکرد اجتماعی دانش‌آموزان سندروم داون تأثیر داشته است همچنین نتایج حاکی از آن است که پس از اعمال متغیر مستقل روی گروه آزمایش، باعث شده است که این گروه نسبت به گروه گواه در پس آزمون اختلال کارکرد اجتماعی کمتری داشته باشند با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر: 1- حس مسوولیت پذیری: دانش‌آموز سندروم داون که دارای سلامت روان است، نسبت به نیازهای دیگران حساس بوده و در جهت ارضای خواستهها و ایجاد آسایش آنان میکوشد. 2- حس اعتماد به خود: دانش‌آموز سندروم داون که واجد سلامت روانی است، به خود و تواناییهایش اعتماد دارد و مشکلات را پدیدهای مقطعی میانگارد که حل شدنی است. از این رو، موانع، خدشهای به روحیه او وارد نمیسازد. 3- هدف مداری: به فردی اشاره دارد که واجد مفهوم روشنی از آرمانهای زندگی است و از این رو، تمامی نیرو و خلاقیتش را در جهت دست‌یابی به این اهداف هدایت میکند. 4- ارزشهای شخصی: خانواده و جامعه پی به ارزشهای درون‌ذاتی این عزیزان می‌شوند. 5- فردیت و یگانگی: دانش‌آموز سندروم داون که دارای سلامت روان است، میکوشد بازخوردها و الگوهای رفتاری خود را توسعه دهد، به گونهای که نه همنوایی کور و ناهشیارانه با خواستهها و تمایلات دیگران دارد و نه توسط دیگران مطرود و متروک میشود. و از حالت انزوای در جامعه بیرون می‌آید. منابع فصلنامه علمی – پژوهشی اصول بهداشت روانی، شماره سوم، سال اول، پائیز 1378 دلاور، علی، (1381). استنباط آماری در علوم تربیتی، تهران انتشارات ویرایش. فخری، حکیمه و همکاران. (1384). «بررسی تأثیر نمایش درمانی در افزایش مهارت‌های حرکتی و حافظه شنیداری کم‌توان ذهنی با هوشبهر 70-55 در دامنه سنی 15-10 سال»، فصلنامه توانبخشی، دوره ششم، شماره دوم، شماره مسلسل 21. تابستان 1384. دادخواه، اصغر، توانبخشی در سندرم داون با رویکرد فعالیت بدنی، انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی Chapman RS, Seung HK, Schwartz SE, et al. 1998. Language skills of children and adolescents with Down syndrome: II. Production deficits. Journal of Speech Language Stratford, B. and Ching, E. Y. (1989) Responses to music and movement in the development of children with Down's syndrome. J. Ment. Defic. Res. 33 (Pt 1), 13–24. Mass ritmic effectiveness of exercise on mental health of students with Down syndrome girl aged 12 to 19 years in Tehran |
| تاریخ ثبت در بانک | 3 مرداد 1400 |