| کد | jr-45304 |
|---|---|
| عنوان اول | والدین |
| عنوان دوم | نقش و تأثیر تربیتی پدر و مادر در زندگی کودکان ناشنوا |
| نویسنده | ناهید فرزدی |
| عنوان مجموعه | دانشنامه ناشنوایان (دانا) ـ جلد سوم |
| نوع | کاغذی |
| ناشر | موسسه فرهنگی هنری فرجام جام جم |
| سال چاپ | 1388شمسی |
| شماره صفحه (از) | 1293 |
| شماره صفحه (تا) | 1295 |
| زبان | فارسی |
| متن |
والدین، نقش و تأثیر تربیتی پدر و مادر در زندگی کودکان ناشنوا. برنامه‌ریزی برای دوره آموزش پیش از دبستان کودکان ناشنوا، گستره وسیعی را از بدو تولد تا سن ورود به مدرسه و حتی سالهای اولیه مدرسه در برمی‌گیرد. این دوران از بدو تولد تا دو و چهار سالگی از حساسیت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا مراقبت از رشد و تکامل اولیه کودک، امروز مورد توجه همه جوامع قرار گرفته است. توجه به تغذیه، بهداشت، مراقبت از سلامتی کودکان، ایمن ساختن کودکان از آسیبها و خطرات و بیماریها، در واقع تأمین نیازهای اصلی کودک برای رشد است. کیفیت رشد و تکامل هر کودک با کودک دیگر متفاوت است؛ چرا که زمینه‌های محیطی و فرهنگی کودکان با یکدیگر تفاوت دارد. تدوین این برنامه‌ها به ویژه نقطه آغاز مناسبی را برای کار کردن والدین با کودکانی که دارای مشکل هستند، ایجاد می‌کند؛ زیرا بیشترین امکانات را والدین برای هدایت انرژی کودک در مسیر نیازهای فردی او در اختیار دارند و با تأکید بر تکامل همه جانبه و جامع کودک می‌توانند دارای بیشترین تأثیر در رفع اشکالات یادگیری باشند و دخالت در سنین پایین‌تر، موقعیتی برای والدین است که با درک نقش خود برای تکامل توانایی کودکشان به او کمک کنند و در اینجاست که اهمیت نقش والدین در رشد و تکامل کودک روشن می‌گردد و ضرورت آموزش آنان مطرح می‌شود. والدین باید از مراحل مختلف رشد و تکامل کودک آگاه باشند و برای هر یک از مراحل، پاسخی مناسب آماده داشته باشند. اگر والدین بتوانند اعمال کودک خود را به درستی درک کرده و به آن پاسخ دهند، کودک با اطمینان مراحل رشد و تکامل را طی خواهد کرد. نکته بسیار قابل تأمل در مراقبت از رشد و تکامل اولیه کودکان، این است که همه کودکان با سلامت کامل متولد نمی‌شوند. بعضی از کودکان پیش یا پس از تولد دچار آسیب‌دیدگیهایی می‌شوند که در کسب بعضی از مهارتهای بنیادی کودک می‌تواند ایجاد اختلال کند. برای این دسته از کودکان، افزون بر تأمین نیازهای مراحل مختلف رشد، نیازهای ویژه دیگری را نیز تأمین کرد. کودک عادی و سالم, از زمانی که متولد می‌گردد، با یک محیط پر از زبان بیانی احاطه می‌شود و به تدریج با شنیدن و طی مراحل مختلف رشد، زبان را به طور طبیعی فرا می‌گیرد؛ اما کودک ناشنوا از همان اوایل کودکی, فرصتهای طلایی یادگیری زبان را به طور طبیعی و تدریجی از دست می‌دهد و از یادگیری زبان به عنوان مهم‌ترین ابزار ارتباطی بین انسانها محروم می‌ماند و باید توجه داشت جبران این ضایعه بزرگ در سالهای آینده زندگی، هرگز به طور کامل امکان‌پذیر نیست. نقش والدین در این فرایندها حساس است، ولی آنان باید آموزشهای لازم را فرا بگیرند. سازمان آموزش و پرورش استثنایی، اخیراً و در یک اقدام مهم با تلاشهای وافر کلیه دست‌اندرکاران برنامه‌ریزی و آموزش کودکان مبتلا به آسیب شنوایی, توانسته است به این مهم دست یابد. نخستین گام برنامه‌ریزی کامل، ادغام یافته و هماهنگ است که با توجه به همه ابعاد رشد کودک و با رویکرد یادگیری زبان به روش طبیعی تدوین شده است. این برنامه برای آموزش به والدین کودکان ناشنوا و در قالب دو جلد کتاب آموزش والدین و همچنین هشت جلد کتاب کار کودک در پایه آمادگی تألیف شده است. برنامه جلد اول کتاب آموزش والدین، ویژه کودکان ناشنوای از بدو تولد تا دو سال است. در این کتاب برای آشنایی هر چه بیشتر والدین با مراحل مختلف رشد و تحول و نیازهای کودک در هر مرحله، رشد از ابعاد مختلف، خصوصاً از بُعد شناختی، زبانی و جسمانی مورد بررسی قرار گرفته است. برای پاسخگویی به این نیازها در مباحث فعالیتهای خانگی مربوط به هر مرحله از رشد، راهکارهای کاربردی برای کسب مهارت از سوی والدین برای زندگی با کودک ناشنوا ارائه شده است. والدین با به کارگیری این راهکارها، ضمن فراهم آوردن محیطی مناسب، پاسخگو، پرارتباط، پرهیجان و پرتحرک, افزون بر تحریک و تقویت کلیه حواس کودک، موجب کسب تجربه‌های حسی فراوان برای کودک می‌گردند. ضمن آنکه در همه فعالیتها، تأکید اصلی بر زبان‌آموزی به کودک به شیوه طبیعی گفت‌وگوی مستمر و مداوم با اوست و انجام این فعالیتها باعث کسب تجربیات، تکامل مغز کودک و افزایش یادگیری اوست. مادر می‌تواند با کارهای روزمره منزل مانند نظافت، شست‌وشو، آشپزی و... که فعالیتهای تکراری هستند، برای آشنا ساختن کودک با وسایل مختلف و ایجاد حس محیط و تکرار طبیعی زبان بهره گیرد و رویدادهای مختلف منزل می‌توانند تبدیل به فعالیتهای اکتشافی و لحظاتی برای بازی و کشف چیزهای جدید همراه با یادگیری زبان به طور طبیعی شوند. لوازم یادگیری در همه جا وجود دارد و نیازی به اسباب‌بازیهای پیچیده نیست. حتی عمل جست‌وجو و کشف خود کودک از وجود خود هم مهم‌ترین مبنای یادگیری است. در جلد دوم کتاب آموزش والدین شیوه آموزش برنامه‌ها و راهکارها به والدین جنبه عملی و عینی به خود می‌گیرد و مانند کتاب پیشین، صرفاً به شکل تئوری نیست. برای اجرای محتوای این کتاب، به مطلوب‌ترین شکل ممکن، مراکز آموزش پیش‌دبستان ناشنوایان به عنوان مرکز شادی، پذیرای حضور مادر همراه کودک دو تا چهار سال می‌گردد. فضای این مراکز به گونه‌ای شادمانه و سرشار از نشاط طراحی می‌گردد و سرشار از اسباب‌بازیها و وسایل مورد علاقه کودکان است. هدف اصلی در این مراکز، مهارت‌آموزی به والدین برای برقراری تعامل با کودک، با نظارت مستقیم مربی است. به عبارت دیگر، مادر چگونگی صحیح زندگی با کودک، را در این محیط در عمل تجربه می‌کند. کودک نیز به علت علاقه و وابستگی شدید به والدین خود، در این دوره توانایی بیشتری برای یادگیری و پذیرفتن دانسته‌های جدید از خود نشان می‌دهد. او به تدریج و همراه با یادگیری مهارتهای دیگر، می‌آموزد حرکات لبهای مادر و مربی دارای ارزش نگاه کردن است و می‌آموزد معانی کلمات و سمبلها را با حرکات لبهای آنان ارتباط دهد و بدین ترتیب زمینه‌های فراگیری زبان به روش طبیعی برای او بیش از پیش فراهم می‌گردد. هدف اصلی از تدوین محتوای این کتاب، ضمن توجه به پرورش حواس مختلف کودک، توانایی درک و فهم زبان از سوی او با گفتارخوانی است و این شناخت پیش از آغاز به گفتار برای کودک ناشنوا لازم و ضروری است؛ درست همانند کودک عادی پیش از به کار بردن زبان در بدو امر، معانی کلمات و عبارات را خوب می‌فهمد و بسیاری از چیزهایی را که می‌شنود در عمل به کار می‌گیرد، پیش از آنکه بتواند آنها را در بیان خود به کار گیرد. در طی مراحل مختلف رشد، به تدریج قابلیتهای کودک افزایش می‌یابد و قادر خواهد شد آنچه را که می‌شنود, افزون بر عمل در بیان خود نیز به کار گیرد و در این مرحله کودکان ناشنوای چهار تا شش ساله آماده‌اند تا به طور مستقل و بدون همراهی مادر در پایه‌های آمادگی مراکز ناشنوایان حضور یابند و به تدریج افزون بر کسب مهارتهای لازم، بر گفتار و زبان نیز تسلط یابند. با تدوین هشت جلد کتاب کار کودک برای پایه آمادگی ناشنوایان، قصد آن است که با همکاری و هماهنگی والدین و مربی در منزل و مرکز پیش‌دبستانی با انجام بازیها و فعالیتهای مختلف، کودک همه حواس خود را در جهت یادگیری زبان به کار گیرد و تلاش شود گفتار کودک نیز همانند کودکان عادی همسال خود از ریتم، سرعت، اوج صوتی و روانی مناسب برخوردار بوده و برای همگان قابل درک باشد. امروزه آموزش موفقیت‌آمیز کودکان در طی سالهای مدرسه بستگی به پایه‌ای دارد که در سالهای پیش از مدرسه گذارده شده است و اجرای برنامه آموزش والدین و استفاده از برنامه‌های آموزشی غنی در خانواده و مرکز پیش‌دبستانی ناشنوایان می‌تواند نتایج شگفتی را برای کودک، خانواده و اجتماع در پی داشته باشد. کودکان ناشنوا در دامن خانواده برای رشد بدنی و فکری و کسب تواناییهای اجتماعی برای بقا و رشد و نمو در سالهای آینده خود نیازمند پشتیبانی و مراقبت والدین آموزش دیده هستند و آموزش زبان به روش طبیعی در مرکز پیش‌دبستانی و در منزل می‌تواند منجر به معجزه‌ای شود و کودک ناشنوا را از بن‌بست ناتوانی در سخنگویی نجات داده و توانایی برقراری ارتباط کلامی با سایران را به آسانی به وی ارزانی دارد. مأخذ: ماهنامه تعلیم و تربیت استثنایی، دوره جدید، ش 2، خرداد 1380، ص 3-7 . ناهید فرزدی |
| تاریخ ثبت در بانک | 18 اردیبهشت 1400 |