کد jr-27583  
عنوان اول اسپانیا  
عنوان دوم وضعیت ناشنوایان و ناشنوایی در این کشور  
نویسنده فلیکس جسوس پینه دو پدرو  
مترجم لقمان سرمدی  
عنوان مجموعه دانشنامه ناشنوایان (دانا) ـ جلد اول  
نوع کاغذی  
ناشر موسسه فرهنگی هنری فرجام جام جم  
محل چاپ مجموعه تهران  
سال چاپ 1388شمسی  
شماره صفحه (از) 87  
شماره صفحه (تا) 90  
زبان فارسی  
متن
اسپانیا ، وضعیت ناشنوایان و ناشنوایی در این کشور.
سنت کمک به ناشنوایان در اسپانیا، به چهارصد سال پیش، باز می‌گردد. پدرو پونس دی لئون ، راهب اسپانیایی سدة شانزدهم، پایه‌گذار فن آموزش گفتار به ناشنوایان در این کشور بوده است. امروزه، بیست هزار نفر اعضای انجمنهای محلی ناشنوایان هستند که در زمینة اطلاع‌رسانی به ناشنوایان اسپانیولی، خدمات ارائه می‌کنند.
در ابتدای سدة بیستم، مدارس اسپانیایی، آموزش به کودکان نابینا و ناشنوا را با هم ترکیب کردند؛ اما این نظام، تغییر کرده است و هم‌اینک، شبکة گسترده‌ای از مدارس و موسسات خاص وجود دارند که در سطوح ابتدایی و متوسطه، به آموزش و پرورش دانش‌آموزان ناشنوا می‌پردازند. این مدارس (اعم از عمومی یا خصوصی و دینی یا غیردینی)، از روشهای آموزشی یکنواختی پیروی نمی‌کنند. برخی از مدارس، صرفاً از روشهای شفاهی بهره می‌گیرند و برخی دیگر، از زبان اشاره استفاده می‌کنند؛ اما کاربرد ارتباط کلی ، در حال گسترش است. کلاسهای یکپارچه‌ای برای دانش‌آموزان شنوا و ناشنوا تأسیس شده‌اند، اما این کار، با اعتراض و مخالفت ناشنوایان بزرگسال و برخی والدین و معلمانی روبه‌رو شد که از روشهای شفاهی طرفداری می‌کنند. دانش‌آموزان کم شنوا نیز با موفقیت، در این نظام، ادغام شده‌اند و با بهره‌گیری از فناوری جدید، به آنها کمک شده است. کودکان ناشنوا، معمولاً در چهار سالگی وارد مدرسه می‌شوند و در هجده سالگی، تحصیلات رسمی خود را به پایان می‌رسانند. دانش‌آموزان، در مدارس روزانه و شبانه‌روزی تحصیل می‌کنند و دولت مرکزی، در صورت نیاز مالی، کمک‌هزینه‌هایی برای تحصیل رایگان به آنان اعطا می‌کند. دانش‌آموزان، افزون بر گذراندن دوره‌های لازم و مواد درسی معمول، در کلاسهای به اصطلاح فوق برنامه و کارآموزی نیز شرکت می‌کنند. آموزش حرفه‌ای در رشته‌های الکترونیک، عکاسی، چاپ و نشر، طراحی، نقشه‌کشی، طلاسازی و تعمیرات طلا، قالی‌بافی، صحافی و برنامه‌نویسی رایانه‌ای برای آنان برگزار می‌شود؛ اما هیچ یک از مراکز حرفه‌ای یا مدارس کارآموزی، که با استفاده از کمکهای یارانه‌ای دولت فعالیت می‌کنند، اقدام به ارائة آموزشهای حرفه‌ای نمی‌کنند. با وجود این، موسسة ملی خدمات اجتماعی در وزارت کار ، برای چند نفر، کلاسهای آموزشی برگزار می‌کند. اسپانیا، فاقد مراکز دانشگاهی ویژة ناشنوایان است. ناشنوایان، برای پذیرش در دانشگاههای عادی، باید شخصا آمادگیهای لازم را کسب کنند. آنها به محض نام‌نویسی در دانشگاه، با موانع و مشکلات بسیاری در رقابت با افراد معمولی روبه‌رو می‌شوند؛ چرا که مشاورانی ندارند که به آنها در این زمینه کمک کنند. در نتیجه، شمار بسیار اندکی از ناشنوایان، به مدارج عالی نایل می‌شوند. در نظام آموزشی ناشنوایان، مسائل و مشکلات بسیاری وجود دارد. مدارس یا مراکز تحصیلی به قدر کافی وجود ندارند؛ کمبود کتابهای درسی ویژة ناشنوایان، محسوس است و بیشتر کتابهای موجود، ترجمه هستند. فدراسیون ملی ناشنوایان اسپانیا (فنسه) ، تنها سازمانی است که در این زمینه، طرحهایی را اجرا می‌کند. معضل دیگر، این است که برای ناشنوایانِ پس‌زبانی، یعنی افرادی که بعداً قدرت گفتار پیدا می‌کنند، مراکز آموزشی جداگانه‌ای وجود ندارد. این دسته از ناشنوایان، با ناشنوایان پیش‌زبانی از مرحلة گفتار (کسانی که از پیش، قدرت گفتار داشته‌اند) یا با افراد شنوا، ادغام می‌شوند. به دلیل همین کمبودها و نارساییهای آموزشی، توسعة فرهنگی دانش‌آموزان ناشنوا، معمولاً کم است. می‌توان با برگزاری کلاسهای آموزشی مداوم برای ناشنوایان بزرگسال، این وضعیت را بهبود بخشید. کلاسهای آموزشی شبانه، معمولاً به صورت رایگان و در انجمنهای محلی ناشنوایان، برگزار می‌شوند.
اشتغال: کارکنان ناشنوا در اسپانیا، در امر کاریابی با موانع و مشکلات جدی‌ای مواجه‌اند؛ زیرا کارخانه‌جات و کارگاههای خاصی برای پذیرش آنان وجود ندارد. آزمایشها و امتحانات رقابتی برای گزینش کارکنان، مبتنی بر مهارتهای زبانی (نوشتاری و گفتاری) است. در این امتحانات، ناشنوایان، بدون توجه به توانمندیهایشان رد می‌شوند. با اینکه به موجب قوانین اسپانیا، هر کارگر و یا کارمند ناشنوا، از پرداخت مالیات معاف است؛ اما شرکتها و کارخانجات، اعتنایی به استعدادها، تواناییهای ناشنوایان و مشکلات آنها نمی‌کنند و تمایلی به استخدامشان نشان نمی‌دهند. افراد معلول و ناتوان، دست کم 5/1 درصد از پرسنل کارخانجات و شرکتها را تشکیل می‌دهند. افزون بر این، مشکل بزرگ‌تر این است که سرگردانی و بیکاری در اسپانیا، بر کارگران ناشنوا تأثیر می‌گذارد و آنها را درگیر می‌سازد.
مسائل و مشکلات اشتغال، برای بخش کوچکی از ناشنوایانی که مدرک دانشگاهی دارند، حادتر است. بازار اشتغال، برای این دسته از ناشنوایان وضعیت بحرانی‌تری دارد. مناسب‌ترین مشاغل، در حوزة آموزش و پرورش است. بخش اندکی از ناشنوایان، با حمایت پشتیبانی موسسة ملی، موفق به پیدا کردن شغل شده‌اند. بیشتر کارکنان ناشنوا، در شرکتها و موسّسات خصوصی، کار می‌کنند و البته آن هم معمولاً با کمک دوستان، بستگان و یا انجمنهای محلی ناشنوایان.
وضعیت بازار کار و روش شرکتها و موسسات مختلف، در استخدام ناشنوایان، به تدریج در حال تغییر و تحول است. فعالیتهای فرهنگی انجمنهای محلی و فنسه، از طریق اطلاع‌رسانی در نشریات و رادیو و تلویزیون، به آگاهی عموم می‌رسد. اطلاع‌رسانی صحیح دربارة این فعالیتها، ابعاد واقعی و حقیقی زندگی ناشنوایان را نشان می‌دهد. فعالیتهای انجمنها و فنسه، بر توانمندیها و استعدادهای ناشنوایان، تأکید و توجه دارد.
ارتباط: زبان اشاره ، ابزاری ارتباطی است که بیشتر ناشنوایان اسپانیا از آن استفاده می‌کنند. در ایالتهای مختلف، روشهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اما در 1981، لغت‌نامة اسپانیایی زبان اشاره ، با هدف متعارف کردن این روشها، منتشر شد.
اسپانیاییهای ناشنوا پیش از مرحلة تکلم در نامها و مناطق خاص جغرافیایی، افزون بر زبان اشاره، از هجی با انگشت نیز استفاده می‌کنند. ناشنوایان پس از مرحلة تکلم نیز از این روش بهره می‌جویند. افراد شنوای علاقه‌مند به زبان اشاره (از جمله: والدین، آموزگاران و رابطان زبانی) نیز آن را فرا می‌گیرند. واحدهای مربوط به زبان اشاره، تقریباً در تمام ‌شهرها، ارائه می‌شوند. فدراسیون ملی ناشنوایان اسپانیا، برای کمک به فراگیرندگان این زبان، فیلمها و نوارهای ویدئویی آموزشی‌ای را تهیه کرده است. نخستین دورة ویژة رابطان زبان اشاره ، در سال 1982، توسط این فدراسیون و زیر نظر وزارت آموزش ، برگزار گردید. فناوری جدید نیز در استفاده از دستگاههای تلفن به ناشنوایان کمک می‌کنند. دستگاه تلفن تله‌اسکریپت ، ابزاری است که بیشتر انجمنهای محلی، به استفاده از آن توصیه می‌کنند. فنسه، در خریداری این دستگاهها به این انجمنها کمک کرده است. با وجود این, تنها شمار اندکی از ناشنوایان به دستگاه تلفن تله‌اسکریپت، دسترس دارند.
سازمانها: دو نهاد مهم دولتی به جمعیت ناشنوایان، خدمات ارائه می‌دهند: موسسة ملی خدمات اجتماعی و صندوق ملی خدمات اجتماعی . هر دو نهاد، زیر نظر وزارت کار و خدمات اجتماعی هستند. وظایف و مسئولیتهای موسسة ملی، عبارت‌اند از: ارائة بورسها و کمک‌هزینه‌های تحصیلی، تهیة و تدوین برنامه‌های مربوط به کودکان، کمک به رشد تحصیلی و حرفه‌ای، پیشگیری از ناشنوایی، مساعدتهای پزشکی، توزیع سمعک و اطلاع‌رسانی دربارة ناشنوایی. موسسة ملی نیز افزون بر اینکه با انجمنهای محلی و فدراسیون ملی ناشنوایان اسپانیا همکاری دارد، به برخی از سازمانها یارانة دولتی می‌دهد و از فعالیتهای فرهنگی، حرفه‌ای و آموزشی آنها پشتیبانی می‌کند. انجمنهای محلی ناشنوایان، که شمارشان به هفتاد می‌رسد، در قالب انجمن سراسری ناشنوایان اسپانیا، ادغام شده‌اند. این فدراسیون در 1936، به همت جوآن لوئیس ماروکوین بنیانگذاری شد و فلیکس ـ جسوس پینه دو پدرو ، در سال 1976، اصلاحاتی را در آن به انجام رساند. فنسه، وظایف گسترده‌ای بر عهده دارد و مدیریت آن را هیئتی متشکل از نمایندگان فدراسیونهای منطقه‌ای و انجمنهای محلی بر عهده دارند. نمایندگان، به صورت افتخاری کار می‌کنند و هر چهار سال یک بار، انتخاب می‌شوند. منابع مالی فدراسیون، حق عضویتهای به دست آمده توسط انجمنهای محلی، کمکهای بلا عوض و منافع حاصل از فروش نشریات و نوارهای ویدئویی‌اش است. فدراسیون تا کنون به چاپ و توزیع چندین اثر برای ناشنوایان اسپانیا مبادرت کرده است. همچنین، از فعالیتهای فرهنگی زیر، حمایت و پشتیبانی می‌کند: هفتة ملی تئاتر ناشنوایان ؛ روزهای ملی نمایش کمدی و پانتومیم ؛ جشنوارة سراسری فیلم ؛ نمایشگاه نقاشی، عکاسی و مجسمه‌سازی ؛ جشنوارة رقصهای منطقه‌ای محلی و اردوهای سراسری .
تمام این فعالیتها، را انجمنهای محلی، به صورت رقابتی برگزار می‌کنند و وزارت فرهنگ نیز برای برگزاری آنها، کمک مالی می‌کند. جوایز نقدی و لوحهای سپاس نیز برای قدردانی از برندگان در نظر گرفته می‌شود. هدف از این فعالیتها، به نمایش گذاردن مهارتها و فرهنگ ناشنوایان به افراد شنواست.
از میان فعالیتهای فرهنگی مورد حمایت فدراسیون، هفتة تئاتر، از موقعیت و شهرت فراوانی برخوردار است. بیش از یک هزار نفر، از جمله ناشنوایان خارجی، در شهر محل برگزاری، گرد هم می‌آیند (شهر مورد نظر را فدراسیون به صورت دوره‌ای انتخاب می‌شود). آنها در حضور جمعیت شنوا، با زبان اشاره (همراه با ترجمة گفتاری همزمان)، به اجرای آثار کلاسیک تئاتر می‌پردازند. گروههای تئاتر شرکت کننده، غیرحرفه‌ای هستند. جوایز نقدی، به انجمنهایی تعلق می‌گیرد که این گروهها عضو آن‌اند.
این فدراسیون، یکی از منابع مهم اطلاع‌رسانی برای ناشنوایان اسپانیاست و در صورت لزوم، با سازمانهای دیگر در زمینة انتشار اطلاعات و معلومات مورد نیاز ناشنوایان، همکاری می‌کند. این نهاد، در تهیه و تولید نوارهای ویدئویی مربوط به زبان اشاره نیز فعالیت دارد. با صداگذاری این فیلمها و نوارهای ویدئویی، می‌توان از آنها در همایشهای مختلط (در حضور شنوایان و ناشنوایان) استفاده کرد. عناوین و موضوعات این فیلمها گونه‌گون‌اند و از مطالعات مربوط به ادبیات کلاسیک گرفته، تا مباحثاتی دربارة فعالیتهای فرهنگی فدراسیون را در بر می‌گیرد. فدراسیون، به تنظیم کلاسهای ویژة ناشنوایان بزرگسال و تحت حمایت موسسة ملی خدمات اجتماعی و دوره‌های مربوط به آموزش زبان اشاره می‌پردازد. همچنین، این مرکز نمایندگی جمعیت ناشنوایان اسپانیا را در نشستهای بین‌المللی فدراسیون جهانی ناشنوایان ، بر عهده دارد.
اسپانیا، افزون بر نهادهای دولتی و فدراسیون، سه سازمان مهم دیگر دارد که به موضوع ناشنوایان علاقه‌مندند: انجمن ناشنوایان مربیان اسپانیایی ناشنوایان ؛ انجمن والدین و دوستان ناشنوا ؛ بنیاد ارتقا و مددکاری ناشنوایان . بنیاد اخیر که در منطقة مدیترانه فعالیت می‌کند، با انتشار نشریة ماهانه پراوس ، چگونگی برقراری روابط اجتماعی بهتر با ناشنوایان را ترویج می‌کند. این نشریه، عمدتاً برای خوانندگان شنوا چاپ می‌شود. هر سه گروه، تحت سرپرستی افراد شنوا هستند و هیچ گونه ارتباط رسمی با انجمنهای ناشنوا ندارند و نمی‌توانند سخنگوی جامعة ناشنوایان باشند.
نتیجه‌گیری: ناشنوایان اسپانیا، نگرانیهای گوناگونی دارند که هنوز، لاینحل مانده ‌است. برای مثال، در مقررات رانندگی، با محدودیتهای شدیدی مواجه‌اند. ناشنوایان، اجازة رانندگی با کامیون و موتور سیکلت را ندارند و تنها می‌توانند با اتومبیلهای سواری رانندگی کنند حداکثر سرعت مجاز برای ناشنوایان، هشتاد کیلومتر در ساعت است. ناشنوایان، برای دریافت گواهینامة رانندگی، باید امتحان کتبی بدهند، در حالی که به دلیل امکانات محدودشان در یادگیری زبان اسپانیولی، با مشکلات بسیاری روبه‌رویند. موضوع آموزش، همچنان به صورت یک معضل مهم باقی مانده و به ویژه، ناشنوایان بزرگسال, از تلاشهای صورت گرفته در جهت ادغام کلاسهای کودکان ناشنوا و شنوا، احساس نگرانی می‌کنند. حذف روشهای تبعیض‌آمیز در استخدام، افزایش برنامه‌های خبری تلویزیونی و تغییر در نگرشهای پدرسالارانه، از عمده اهداف رهبران و مدیران ناشنوای اسپانیاست.
مأخذ:
GEDPD, Vol. 3, P. 187-189.
فلیکس جسوس پینه‌دو پدرو
ترجمة لقمان سرمدی  
تاریخ ثبت در بانک 17 اردیبهشت 1399