مقاله مجموعه

کد jr-25497  
عنوان اول تکنولوژی شنوایی  
نویسنده محمد نوری  
عنوان مجموعه معماری و ناشنوایان؛ دانشنامه ناشنوایان  
نوع کاغذی  
زبان فارسی  
متن ابزارهایی که به کمک آنها می‌توان شنید یا در مدرسه، دروس را فرا گرفت و دیگر نیازهای ناشنوایان را پاسخ گفت به چند دسته زیر تقسیم می‌شوند.

تکنولوژی‌های کمک شنوایی در کلاس
این تکنولوژی برای ارتباطات روزمره در کلاس استفاده می‌شود و آن را می‌توان با یا بدون دستگاه‌های کمک شنوایی یا کاشت‌های حلزونی استفاده کرد تا شنیدن آسان‌تر شده و در نتیجه استرس و خستگی کاهش یابد. ابزارهای شخصی دانش‌آموزان را می‌توان به تکنولوژی کمک شنوایی استفاده شده در کلاس‌ها، اتاق‌های جلسات یا سالن‌های همایش متصل کرد. مثال‌هایی از تکنولوژی‌های کمک شنوایی سیستم‌های موج FM/ سامانه‌های حلقه القایی، سخنگوهای جیبی و سامانه‌های مادون قرمز هستند. در ادامه به لحاظ اهمیت موضوع، دو مورد از آنها را به اختصار شرح داده می‌شود:

سیستم موج FM
سیستم FM متشکل از معلمی است که دارای یک فرستنده بوده که علائم را به دانش‌آموزانی که دارای گیرنده هستند، منتقل می‌کند. چون علائم به طور مستقیم از فرستنده به گیرنده منتقل می‌شود، این امر باعث غلبه بر فاصله شده و به بهبود میزان نویز علائم کمک می‌کند. بنابراین دریافت کلام، فهم و تشخیص آن را ارتقاء و بهبود می‌بخشد این سیستم می‌تواند با ابزار کمک شنوایی یا کاشت حلزون به کار گرفته شود.

سامانه حلقه القایی صوتی در پیشخوان‌ها
ابزارهای کمک شنوایی نظیر حلقه‌های القایی در مکان‌های عمومی بسیار مفید هستند. این حلقه‌ها به یک میکروفون متصل هستند و مانند اسپیکرها، از طریق یک آمپلی‌فایر عمل می‌کنند. با این حال سیگنال آنها از طریق سیم‌هایی ارسال می‌شود که یک مکان مشخص در پیشخوان، اتاق یا سالن همایش را احاطه کرده‌اند. قطعه‌ای در ابزار کمک شنوایی فرد این سیگنال را دریافت کرده و بدین ترتیب دریافت صدا را به شدت بهبود می‌بخشد. یک کلید T شکل بر روی ابزار کمک شنوایی باید وجود داشته باشد تا بتوان از چنین سامانه‌ای استفاده کرد. فرد تنها آن چیزی را که از طریق میکروفون ارسال می‌شود، می‌شنود و نه تمام صداهای پس زمینه را.
این علامت در مکان‌هایی که از سیستم‌های حلقه القایی استفاده می‌کنند، نمایش داده می‌شود. حلقه‌های القایی را می‌توان به راحتی در مکان‌های فعلی نیز نصب کرد. همچنین سامانه‌های دیگری نیز برای بهره‌گیری از فرکانس رادیویی یا انتقال با امواج مادون قرمز وجود دارد (کرتسر دی و کرتسر جی، 2010).
ابزارهای کمک شنوایی متنوعی وجود دارد که برای ساختمان‌های اداری و دولتی مناسب هستند. این ابزارها کارمندان آموزش دیده را قادر می‌سازند که بیش از پیش محیط خود را بهبود بخشیده و مناسب‌سازی کنند. این ادارات می‌توانند با انجام برخی تغییرات فیزیکی بر گروه‌هایی تأثیر مثبت بگذارند که به دسترسی و ارتباط از طریق ارائه حمایت‌های کمکی شنوایی در مکان‌های عمومی توجه دارند.
چنین تکنولوژی‌هایی می‌توانند به ما کمک کنند که بر روی شکاف میان افراد ناشنوا و افراد کم‌شنوا پل بزنیم. طبق جدول این ابزار‌ها عبارتند از:
ابزارهای کمک شنوایی مناسب مکان‌های عمومی
* سیستم‌های شنوایی پیش‌خوانی: برای پیش‌خوان‌های خدمات مشتری / پذیرش. این سیستم به مشتری یا مراجع امکان می‌دهد گوشی‌ای را در گوش گذاشته و به صدای کارمند که اکنون تشدید شده است، گوش کند. این سیستم‌ها هم برای افرادی که از ابزارهای کمک شنوایی استفاده می‌کنند و هم برای افرادی که از این ابزارها استفاده نمی‌کنند، مناسب و مفید است.
* سیستم‌های شنوایی عمومی: این سیستم‌های حلقه صوتی عمدتاً برای سالن‌ها، کلیساها، سینماها و باشگاه‌ها مناسب بوده و به همراه یک کلید T روی ابزار کمک شنوایی استفاده می‌شوند. این حلقه ناحیه‌ای معین را در بر گرفته و به یک آمپلی فایر متصل می‌شود. ناحیه تحت پوشش حلقه، صدایی واضح و عاری از واپیچش و اعوجاج دریافت خواهد کرد.
* سیستم‌های شنوایی فردی: سیستم‌های FM که برای استفاده فردی طراحی شده‌اند، شامل یک فرستنده می‌شوند که سخنران آن را روی لباس خود نصب می‌کند و یک گیرنده فردی که فرد کم‌شنوا از آن استفاده خواهد کرد. این سیستم‌ها در موقعیت‌هایی نظیر گروه‌های بحث کوچک، مهمانی‌های شام و سخنرانی‌ها مفید هستند.
* سیستم‌های تلفنی و تلفن‌های متنی ـ دیداری: هم برای دسترسی فردی و هم برای دسترسی گروهی مناسب هستند. تلفن‌های دارای دکمه کنترل صدا با فراهم کردن یک تزویج کننده تلفنی پرتابل که با کلید T روی ابزار کمک شنوایی استفاده می‌شود، به شنوایی فرد کمک می‌کنند و باعث می‌شوند، شنونده آنچه در تلفن گفته می‌شود را بشنود. ممکن است فرد ناشنوا یا کم شنوا به تلفن‌های متنی دیداری ویژه از قبیل تلفن‌های تله تایپ، یا تحریر از راه دور، نیاز داشته باشد. تلفن تله تایپ مستقیماً از طریق یک تلفن معمولی به یک خط تلفن متصل می‌شود تا بتوان پیام‌ها را به جای گفتن و شنیدن، تایپ کرد و خواند. بسیاری از سازمان‌ها یک خط و واحد تلفن تله تایپ دارند تا بتوانند چنین تماس‌هایی را مستقیماً برقرار نمایند (کرتسر دی و کرتسر جی، 2010). تلفن همراه، سرویس رله ملی (NRS)، تلفن‌های ویدئویی (VP)، سرویس رله ویدیویی (VRS) و سرویس رله متن (TRS)، نمایشگر وضعیت سیدل و اینترنت از جمله وسایل ارتباطی متنی ـ دیداری مناسب ناشنوایان هستند.
* سیستم‌های هشدار چشمک زن: این سیستم‌ها به افراد کم‌شنوا کمک می‌کنند که دریابند کسی پشت در است یا تلفن زنگ می‌زند یا آژیر خطر فعال شده است.
* آژیرهای صوتی و دیداری: این آژیرها باید در فضاهای ایزوله و محصور مانند توالت‌های که بسته بودن درها ممکن است مانع دید شود، استفاده شوند.
* سیستم‌های مادون قرمز خانگی: برای استفاده فردی مناسب هستند. یک فرستنده به یک تلویزیون، رادیو یا پخش کننده CD وصل می‌شود و فرد نیز یک گیرنده را به خود وصل می‌کند.
* ابزارهای هشدار لرزاننده: برای تلفن / زنگ در استفاده می‌شوند. این ابزارها را می‌توان به این منظور استفاده کرد که هر وقت دستگاهی مثل تلفن یا زنگ در به صدا در می‌آید، فعال شوند.
* وایت‌برد: این ابزار امکان ارتباط فوری و آسان را فراهم می‌کند. می‌توان وایت‌برد را در محل مناسبی نصب کرد یا آن که از آن به صورت پرتابل استفاده کرد.
* سیستم‌های شنوایی پزشکی: این سیستم‌ها برای بیمارستان‌ها طراحی شده‌اند و در حال حاضر در بیمارستان Royal Adelaide و بیمارستان Repatriation استفاده می‌شوند. این سیستم یک سیستم تشدید صوتی پرتابل است که به بیماران امکان می‌دهد صدای پزشکان و پرستاران را به وضوح و با کیفیت مناسب بشوند.
* تلفن‌های عمومی پولی با قابلیت دورنگار (TIY): این قابلیت برای افراد خیلی جوان یا پیر یا افراد کم درآمدی مناسب است که احتمال کمتری دارد تلفن همراه داشته باشند. همچنین این قابلیت از تلفن‌های همراه GSM که ممکن است با ابزارهای کمک شنوایی تداخل داشته باشند، کارآمدتر است.

بسیاری از این ابزارها پرتابل بوده و می‌توان در ساختمان‌ها یا موقعیت‌های مختلف در صورت نیاز از آنها استفاده کرد. می‌توان یک «بسته پرتابل ناشنوا و کم‌شنوا دوست» تهیه کرد و ابزارهای مختلف کمک شنوایی نظیر وایت‌برد و سیستم شنوایی فردی را در آن جای داد. این بسته را می‌توان هنگامی که رویداد یا جلسه و همایشی در حال برگزاری است، به کارمندان یا کاربران عمومی ساختمان داد تا از آن استفاده کنند.

ابزارهای کمک حسی (وسایل هشداردهنده به ناشنوایان از طریق دیگر حواس مانند لامسه)
این ابزارها برای انتقال صوت و کلام از طریق دیگر حواس (نظیر بینایی و لامسه)، طراحی شده‌اند. از این‌رو با وسایلی مانند: پیوند حلزون که برای ناشنوایان حس شنیداری پدید می‌آورند، متمایزند؛ زیرا این وسایل مبدل و تغییر دهنده صوت به لرزش و ارتعاش یا نوشتارند. در ادامه برخی از این ابزارها معرفی می‌شود:
الف. ابزار دیداری کمک گفتاری: نخستین ابزار کمک گفتاری مرتبط با بینایی که بتوان آن را با خود همراه داشت، عینک گفتارخوانی آپتون است که در 1965 و بر مبنای مفهومی که هوبرت آپتون، مهندس صنایع ضعف شنوایی، ارائه داده بود، مورد بهره‌برداری قرار گرفت. یک میکروفون و یک تحلیل‌گر که در اختیار شخص مبتلا به ضعف شنوایی است. پرتوهای جداگانه، نور قرمز دیودهای ساطع کننده نور (لد) را کنترل می‌کنند. دیودها بر روی نورافکن کوچکی که در گوشه قاب عینک قرار دارد، نصب می‌شود. این پروژکتور، یک ناحیه منعکس کننده ریز بر روی سطح عقبی لنزهای عینک را هدف گرفته است. تصاویر شعاع‌های نور در فضای حد فاصل در اختیار دارنده این ابزار و شخص گوینده، ظاهر می‌شوند. هر یک از این شعاع‌ها وقتی روشن شوند، نوع خاصی از الگوی صوت را نشان می‌دهند. تجزیه‌گر، شش پرتو متفاوت نور را به شش نوع متفاوت الگوی صوتی گفتار که میکروفون آنها را دریافت می‌کند، نسبت می‌دهد. با کمک این ابزار، لب‌خوانی با پیشرفت همراه بوده است.
دستگاه متن نما که از صفحه نمایش عینک نیز استفاده می‌کند، رایانه کوچکی دارد که به طور محدود، صامت و مصوت را در جریان کلام، تشخیص می‌دهد و حروف صامت را با حرف مصوت بعدی آن، جفت می‌کند و یک هجا ایجاد می‌کند. حرف صامت و مصوت، دقیقاً مشخص نمی‌شوند. در واقع، این فراتر از توانایی فنون فعلی و قابل حمل تشخیص کلام است. با این حال، این سیستم، می‌تواند مقوله‌ای را که هجا به آن تعلق دارد، شناسایی کند. سپس هجایی را نمودار می‌کند که مقوله را (که معمولاً ترکیبی از نُه احتمال هجایی دارد) بر روی عینک گفتارخوانی ناشنوا، نشان می‌دهد.
ب. ابزار لامسه‌ای کمک گفتاری: بسیاری از ناشنوایان، نمایش‌های دیداری را باعث حواس‌پرتی می‌دانند، نمایش الگوهای صوتی بر روی پوست را ترجیح دهند بوتراید پورتاپیچ، ابزار قابل لمسی است که بر روی مچ یا باز و بسته می‌شود. این وسیله، شامل هشت ارتعاش دهنده است که هر کدام از سطوح متفاوتی از دانگ صدای دریافت انرژی می‌گیرند. سایر انواع ابزارهای قابل لمس با استفاده از آرایش سه تا یکصد یا حتی بیش از یکصد محرک، اطلاعاتی درباره حروف صامت و مصوت، ارائه می‌دهند. نتایج آموزش درک گفتاری نشان داده است که با تحریک لامسه لغات فراوانی می‌توان فراگرفت.
چند مورد ابزار لمسی تک ارتعاش نشان دهنده نیز وجود دارد که حتی ثابت شده این ابزار ساده هم می‌تواند برای کودکان و بزرگسالان ناشنوا، موثر واقع شود. استفاده کنندگان از این ابزارها می‌گویند که تأثیر آن، تماس بهتر با محیط و مردم است و برخی هم در گفتارخوانی مفید هستند.
در کوماماتو واقع در ژاپن، مربی تجربی گفتارآموزی، یک گیرنده تلویزیونی رنگی در اختیار دارد. با تغییر تلفظ و ترتیب، تغییر حالت لب‌ها و زبان گوینده، رنگ‌ها هم تغییر می‌کنند. از این‌رو، ممکن است رنگ‌های تصویر تلویزیونی در بازخورد آموزش گفتاری مناسب باشد. شاخص‌های حالت و حرکات زبان و حنجره نیز به عنوان ابزار گفتارآموزی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌اند. برخی از آنها به کمک میکروفونی که به صدا پاسخ می‌دهد، عمل می‌کنند و بقیه هم مستقیماً با کمک تولید کننده‌های آوایی گوینده عمل می‌کنند. در روشی که بر مبنای صدای انسان عمل می‌کند، با کمک یک برنامه رایانه‌ای، علائم صدا به یک منطقه آوایی متحرک تبدیل می‌شوند و تصویر آن برای فرد آموزش بیننده، نمایش داده می‌شود.
نمونه دستگاه تولید آوا، کام مصنوعی است. این دستگاه چیدمانی از تماس‌های الکتریکی در دهان را در اختیار دارد، وقتی زبان گوینده این تماس‌ها را لمس می‌کند، این عمل بر روی صفحه، نمایش داده می‌شود. به همین دلیل، آموزش بیننده می‌تواند مناطق تلفظ زبانی را ببیند. در این صورت نحوه تولید صامت‌های ت، د، س، ز، و مصوت‌های ای و اَه به او منتقل می‌شود.
حس‌گر تلفظی دیگر، حنجره نگار است که رفتارهای حنجره را با نگه داشتن دو صفحه جلوی گلو نشان می‌دهد. برای اینکه دانگ صدا، هماهنگی صدا با سایر حرکات و کیفیت صدا به نمایش گذاشته شود، خروجی مورد پردازش قرار می‌گیرد.
ج. گفتار با کمک رایانه: در برخی آزمایش‌های گفتارآموزی از روش رایانه‌ای صدا استفاده می‌شود. الگوهای گفتاری مناسب، در تشخیص‌گر، ذخیره می‌شوند تا فرد تحت تعلیم برای تلفظ آنها کوشش کند، ناشنوا، گاهی یک کلمه یا عبارت را خیلی خوب تلفظ می‌کند، اما در مواقع دیگر، دچار خطا می‌شود. بنابراین، تشخیص‌گر واژه، با توجه به تلفظ‌های بهتر ناشنوا برنامه‌ریزی و سپس، در سایر جلسات آموزش از آن به عنوان بازخورد، استفاده می‌شود.
ترکیب الکترونیک گفتار ورودی تألیف شده، بدین منظور انجام شده است تا تولیدات تجاری را هدف قرار دهد. ترکیب‌گرهای گفتاری سیار، از جمله نمونه‌های این تولیدات است. افراد ناگویای برخوردار از شنوایی عادی، از جمله افراد ناگویایی که به علت ضربه دیدن، قادر به تکلم نیستند و نیز ناشنوایی که با صدای ترکیبی و هوشمند سخن می‌گویند، از سایر انواع ترکیب‌‌گرهای سوار بر صندلی چرخ‌دار، استفاده می‌کنند.
یکی از جدیدترین ابزارهای یاد شده، سیستم گفتاری ماتسوشیتا است که هم در مدرسه ناشنوایان لگزینگتون در نیویورک و هم در دانشگاه نیویورک، مورد ارزیابی قرار گرفت. این دستگاه گفتارنما که در ژاپن اختراع شده است، گفتار درمانگر و فرد مراجعه کننده را نشان می‌دهد. این دو نفر، حس‌گرهایی را در دهان و روی بینی خود قرار می‌دهند که به یک رایانه وصل است. وقتی فرد، یک صورت یا یک کلمه را تلفظ می‌کند، رایانه تصویری را روی صفحه خود به نمایش در می‌آورد که نمایانگر موقعیت و مکان زبان درون دهان، ارتعاشات بینی و شدت صدا است.
د. سگ تعلیم یافته: سگ‌های شنوا می‌توانند برای پاسخ به صدای خاصی مانند صدای زنگ در، گریه بچه، آژیر خطر آتش‌سوزی و زنگ ساعت، به وسیله تماس فیزیکی با صاحب خود و هدایت وی به سوی منبع صوت، تربیت شوند. این سگ‌های دارای نژاد و یا اندازه‌های مختلف، معمولاً در مراکز غیر انتفاعی تربیت می‌شوند و از آن مراکز قابل خریدند. در این مراکز ویژه، سگ‌ها به مدت شش ماه تحت آموزش برنامه‌های ویژه چگونگی اطاعت‌پذیری، مهارت‌های تخصصی، روش استفاده از علایم دستی و صوتی قرار می‌گیرند. آنها به تعقیب صداهای خاص می‌پردازند. اغلب سگ‌ها برای اعلام خطر به شیوه‌های متفاوت، بسته به نوع صدا تربیت می‌شوند؛ به گونه‌ای که صاحب وی بین صدای گربه بچه و صدای زنگ در، تمایز قائل می‌شود. پس از اتمام دوره آموزشی، سگ‌ها به خانه جدیدشان منتقل و همراه صاحبشان یک دوره فشرده یک هفته‌ای را سپری می‌کنند. پس از عملکرد سه ماه همراه با موفقیت، مالکیت سگ به صاحب جدید منتقل شده و گواهی صادر می‌شود. رنگ نارنجی قلاده، نشانگر مشمولیت صاحب وی نسبت به قوانین و نیز نشانگر تعلیم یافتگی سگ است. کمک‌های اهدایی و سازمان‌های خدمات اجتماعی از سگ‌های ناشنوا حمایت می‌کنند و به متقاضیان مساعدت مالی برای خرید این نوع سگ‌ها می‌کنند.

منابع: معماری و ناشنوایان، شیرین قاسمی ‌سیچانی، اصفهان، 1397، ص 36-44 ؛ دانشنامه ناشنوایان، محمد نوری، تهران، 1388، مدخل فناوری.
 
تاریخ ثبت در بانک 1 بهمن 1398